Liseliler sonbaharı bekliyor

Türkiye'nin pek çok seçkin lisesindeki muhalif öğrencilerin okul yönetimlerinin baskısı ve kadrolaşmayı protesto etmek amacıyla bu ayın ilk haftalarında art arda yayınladığı bildiriler, okulların tatil olmasıyla birlikte hız kesti. Ancak, taleplerini yeni öğrenim yılına da taşımaya hazırlanıyorlar. Bildirilere ek olarak, yeni protesto eylemleri gelebilir. Bu eylemlerin, boykota dönüşmesi ya da sokaklara yayılması olasılığı da var.

'Karanlığı ve esareti gördük'

Liselerdeki bildiriler, İstanbul Erkek Lisesi'nde (İEL) bu ayın başında yapılan mezuniyet töreni sırasında öğrencilerin, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından atanan okul müdürüne sırtlarını dönmeleriyle başlamıştı. Protestoya eşlik eden bildiride, "Karanlığı ve esareti gördük" ifadesi kullanılmıştı.

İEL'yi, ilk aşamada Galatasaray, Vefa ve Cağaloğlu Anadolu liseleri takip etti. Galatasaray Lisesi'nden muhalif öğrenciler, "Hiçbir padişaha kölelik yapmamış, Tevfik Fikret'in koltuğuna yakışan" müdür istediklerini duyurdu.

'Biriken öfkenin ifadesi'

Kadıköy, Beşiktaş, Bornova, Samsun ve Eskişehir anadolu liselerinin de aralarında bulunduğu 120'den fazla lisede, birkaç hafta içinde ayrı ayrı bildiriler yayınladı. Türkiye Liseliler Birliği'nin hazırladığı "Liselerde gericiliğe izin vermeyeceğiz" başlıklı bildiriye 370'ten fazla liseden öğrenciler imza attı.

İstanbul'da bildiri yayınlanan okullardan Florya Tevfik Ercan Anadolu Lisesi öğrencisi A'ya göre, bu tepkiler, "biriken öfkenin ifadesi". Görüşüne başvurduğumuz diğer öğrenciler gibi adının açıklanmasını istemeyen 16 yaşındaki erkek öğrenci A, "Öğrenciler hakkında öğrencilere sorulmadan alınan kararlardan, yandaş idarelerden dolayı bir çıkış yoluydu bu öfke" diyor.

'Baskılar 2014'ten sonra arttı'

17 yaşındaki B, Bakırköy Gürlek Nakipoğlu Anadolu Lisesi'nin erkek öğrencilerinden. A gibi, kendi okulunda yayınlanan bildirinin hazırlayıcılarından. Liseli öğrenciler üzerindeki baskının 2014 yılındaki Milli Eğitim Şurası'ndan sonra daha da arttığını söylüyor: "İşte bu baskı patlak verdi, bildirilere dönüştü. Öğrenciler, artık kendilerini bildirilerle ifade etme gereksinimi duydular."

Okullardaki kadrolaşma ve baskılar, tıpkı imam-hatip liselerinin sayıları gibi, aslında Türkiye'de on yıllardır hemen her iktidar döneminde tartışılan sorunlardan.Örneğin, 1996 yılında 400 binin üzerinde olan imam-hatip okullarının öğrenci sayısı, Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) iktidara geldiği 2002 yılında 70 bine kadar düşmüştü.

'Dindar nesiller yetiştireceğiz'

Bugün bu rakam 550 binin üzerinde. Türkiye'deki 10 bin 500'den fazla lisenin 1150'ye yakını imam-hatip lisesi. Kendisi de imam-hatip lisesi mezunu olan ve her fırsatta "Dindar nesiller yetiştireceğiz" diyen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bu rakamın daha da artacağının mesajını yıllardır veriyor.

Muhalefetin bu artıştan duyduğu kaygıya, bildiri yayınlayan muhalif liseliler de katıldı bu ay. Önümüzdeki yıldan itibaren yeniden kız lisesine dönüştürüleceği açıklanan Beyoğlu Anadolu Lisesi'nden bazı öğrenciler, karne günü 17 Haziran'da bir bildiri yayınlayarak, okullarının önünde yaptıkları protesto gösterisinde, "Kızlı-erkekli okuyacağız", "Laik, bilimsel eğitim istiyoruz" pankartları açtı.

'İmam-hatip lisesi mezunu olmayan müdür kalmadı'

Bildirinin öncülerinden 16 yaşındaki kız öğrenci C, bunun imam-hatipleşme yolunda atılan bir adım olduğu görüşünde. C, "Eski müdür yardımcımız, gerçekten işini bilen, deneyimli biriydi. Onun yerine bir din öğretmeni getirmeleri, bu düşüncemizin haklı nedenlerinden biri" diyor. Beyoğlu ilçesinde kendi müdürleri dışında imam-hatip lisesi mezunu olmayan müdür kalmadığını belirtiyor.

Muhalif liselilerin bildirilerine bazı imam hatip lisesi öğrencilerinden destek var. Konya'da "Halkçı Liseliler" imzasıyla 57 lisede yayınlanan ortak bildiride, Cihanbeyli, Karapınar ve Kadınhanı anadolu imam hatip liselerinden öğrencilerin imzaları da yer aldı. Bildiride, "Liseliler, gerici öğretmenlerin bağnaz düşünceleriyle zincire vurulmaya çalışılıyor" ifadesi kullanıldı.

İEL'deki protestonun temel nedeni

Liselilerdeki muhalefetin görünür olmasının fitilini ateşleyen İEL'deki protestonun en temel nedeni de, MEB tarafından atanan müdürün okuldaki etkinlikleri sınırlamasıydı. Geçen yıl yapılan bir yasa değişikliğiyle, Türkiye'nin önde gelen pek çok lisesi "Proje Okul" adı verilen kapsama dahil etmişti. Bu değişiklik, bu okullara daha önce sınavla gelen yöneticilerin MEB tarafından atanmasını getirdi.

Ancak sonucu, liselerdeki pek çok diğer sorunun da su yüzüne çıkması oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bazı güçlerin liseleri tahrik ettiği görüşünde; yeni Gezi protestolarına yer olmadığını söylüyor.

'İlk amacımız baskıları kaldırmak'

A, B ve C'ye göre, bildiriler yalnızca kendi taleplerini dile getiriyor, okul dışından herhangi bir katılım ya da teşvik söz konusu değil. Üçü de, sonbaharda okulların yeniden açılmasıyla birlikte haklarını aramaya devam edeceklerini belirtiyor.

C, seslerini daha fazla duyuracaklarını; B, muhalif liselilerle ortak işler yapacaklarını; A, ilk amaçlarının baskıları kaldırmak olacağını söylüyor. "Ondan sonra" diyor A, "ülkede yanlış giden birçok şeye de ses çıkarmak amacımız. Başka ülkelerde olduğu gibi liselilerin ortak ses çıkarma eylemleri olabilir. Bunlara gösteriler ve boykotlar dahil."

© Deutsche Welle Türkçe

Kürşat Akyol / İstanbul