270511 Nordchina Spannungen
28 Mayıs 2011
İç Moğolistan Özerk Bölgesi enerji devi Çin'in en büyük hazinelerinden birine ev sahipliği yapıyor. Bölge dev kömür yataklarıyla ünlü. Çin'in kömür ihtiyacının büyük bölümü İç Moğolistan Özerk Bölgesi'nden karşılanıyor. New York'ta yaşayan Moğol kökenli Engebacu Togochoc bu durumun son yıllarda madenciler ile çobanlar arasında gerilimlere neden olduğunu ve bunun etnik gerginliklere zemin hazırladığını kaydediyor.
Togochoc "Son yıllarda otlaklarda kurulan madenlerin büyük bölümünde açık ocak madenciliği yapılıyor. Bu da çok büyük oranda otlak arazisi kaybı demek… Ayrıca kömür kamyonları genellikle Moğolların otlaklarının üzerinden geçip gidiyor" diyor.
Kamyonlar otlaklara zarar veriyor
Çobanların geçim kaynağı olan otlaklar kamyonlar nedeniyle büyük hasar görüyor. Uzmanlar hükümetin bu konuda gerekli adımı atmadığından ve genellikle kömür şirketlerinin tarafını tuttuğundan şikâyetçi. Çobanlar haftalardır kuzeyde bulunan Silinhot'da kömür kamyonlarını durdurmaya çalışıyordu. Mayıs ayı ortasında kamyonları engellemeye çalışan bir çoban kamyon şoförlerince acımasızca öldürüldü. Başka bir çobansa birkaç gün sonra madencilerle yapılan bir kavga sırasında hayatını kaybetti. Yaşanan olaylar üzerine polis bölgeyi giriş çıkışlara kapadı. Bu hafta bölgede inceleme yapmak isteyen bir İngiliz gazetecinin izin talebi de geri çevrildi.
Ancak iki çobanın ölümü geniş çapta protestolara neden oldu. Diasporadaki Moğolların verdiği bilgilere göre geçtiğimiz günlerde ağırlıklı olarak çoban ailelerinin çocuklarından oluşan yaklaşık 2 bin kişi yaşanan durumu protesto için sokaklara döküldü. İnternette yayınlanan fotoğraflarda protestocuların "Moğolistan’a özgürlük" ve "Moğolistan bizimdir" yazan pankartlar taşıdığı görülüyor. Moğollar protestolara hiç de alışık değil. Bu nedenle göstericileri gören halk başta büyük şaşkınlık yaşamış.
Kültürel kimlikleri tehdit altında
Fakat Moğolların yaşadığı sorun yeni değil. Tibet ile Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşayan halkın da Moğollarla benzer korkuları var. Moğol Liberal Birliği'nden Dayikin kültürel kimlikleri tehdit altında olan Moğolların geleneksek yaşam tarzlarını ve dillerini kaybetmekten korktuklarını belirtiyor. Dayikin "Başlıca endişemiz en temel haklarımızın elimizden alınması. Moğollar yaklaşık bin yıldan bu yana burada yaşıyor. Ama yıllardır çok fazla sayıda Han Çinlisi buraya yerleşti. Deyim yerindeyse misafirler ev sahibi oldu. Otlaklar azaldı, çöl alanları genişledi. Sürekli daha fazla maden açılıyor. Moğollar anayurtlarında yaşayamaz hale geldi" açıklamasını yapıyor.
Han Çinlilerinin bölgeye akın etmesi sonucu Moğollar azınlığa düştü. Bugün İç Moğolistan Özerk Bölgesinde yaşayan yaklaşık 20 milyon kişinin sadece beşte biri Moğol. 60 yıl önce durum bunun tam tersiydi. Yerel gazete Neimengu Ribao'nun verdiği bilgilere göre protestoların ve yaşanan ölümlerin ardından özerk yönetim pek çok şüpheliyi gözaltına aldı. Ancak bir yandan da kömür üretiminin sekteye uğramaması için çaba sarf ediliyor. İnternet üzerindense protestoların devam etmesi için çağrı yapılıyor. Şimdiye kadar resmi makamlar protestolara müdahale etmedi. Ancak bu durumun ne kadar daha süreceği bilinmiyor. Zira Sincan ve Tibet örneklerinden de bilindiği üzere şimidiye kadar Çin hükümetinin etnik azınlıkların protestolarına tepkisi çok sert olmuştu.
© Deutsche Welle Türkçe
Ruth Kirchner / Çeviri: Banu Ertek
Editör: Ahmet Günaltay