Moldova’da ‘yasa dışı’ referandum

Moldova sınırları içinde yer alan ayrılıkçı Trans-Dinyester Cumhuriyeti’nde Pazar günü yapılan referandumda Rusya ile birleşme yanlıları kazandı. Yarım milyonluk nüfusunun neredeyse tamamı Ruslardan oluşan cumhuriyetteki referanduma katılanların yüzde 97’si birleşme yönünde oy kullandı. Referandumda halka,”Bağımsızlığımızı güçlendirmek ve Rusya ile birleşmek mi yoksa bağımsızlıktan vazgeçerek yeniden Moldova’ya katılmak mı istiyorsunuz?” sorusu yöneltildi. Moldova, Avrupa Birliği ile Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) oylamayı yasa dışı ilan etti. Rusya ise örtülü destek verdi.

Trans-Dinyester’deki oylamanın şu an için pratik sonuçlar doğurması beklenmiyor; ancak referandumun orta ve uzun vadede eski Sovyet coğrafyasında sınırların yeniden çizilmesine ve savaşa kadar uzanabilecek bir süreç başlatma tehlikesi bulunuyor. Üstelik, benzer bir oylama 12 Kasım’da Gürcistan’a isyan bayrağı açan Güney Osetya’da düzenlenecek.

Savaş çıkabilir

Eski Sovyet topraklarında merkezden tek yanlı olarak bağımsızlık ilan eden dört özerk cumhuriyet var. Bunlar Trans-Dinyester, Güney Osetya,yine Gürcistan çatısı altında yer alan Abhazya ve Azerbaycan’a isyan eden Karabağ. Dört cumhuriyet de, Sovyetlerin dağılma sürecinde yaşanan kaostan yararlanarak 1990’ların başında çatışmaların ardından bağımsızlık ilan etmişti. O tarihten bu yana bağımsızlıkları hiçbir ülke tarafından tanınmadı, ancak hukuken bağlı oldukları devletler de isyancı topraklarda bir türlü denetimi sağlayamadı.

Söz konusu dört cumhuriyet kendi aralarında işbirliği de yapıyor ve Karabağ haricindekiler el altından Rusya tarafından destekleniyor. Hatta Rusya, Güney Osetya ve Abhazya’daki yerli halkın büyük bölümüne vatandaşlık verdi. NATO’nun yayılmasıyla köşeye sıkışan Moskova’nın Gürcistan ve Moldova ile ilişkileri gergin. Ama isyancı cumhuriyetler Rusya’nın bu ülkelere karşı kullanabileceği stratejik bir koz. Belki hemen değil ama orta ve uzun vadede Rusya’nın,örneğin Trans-Dinyester ya da Güney Osetya’nın kendisiyle birleşme kararını onaylaması olasılığı bulunuyor. Bunun anlamı ise, savaş çıkması ya da en iyimser senaryoda bile sınırların yeniden çizilmesi demek. Yani, Karabağ’la birlikte eski Sovyet topraklarında dört saatli bombanın pimi çekilmiş durumda.