Nükleer gerginlik tırmanıyor

Uluslararası toplumun tüm baskı ve çabalarına rağmen İran yönetimi, tartışmalı nükleer programından vazgeçmeye niyetli değil. Bununla birlikte Amerikan yönetimi içinde İran’a karşı izlenecek politikalar konusunda tam bir görüşbirliği olmadığı, son günlerde verilen farklı beyanatlarla bir kez daha ortaya çıktı. ABD Dışişleri Bakanı Condoleeza Rice, Tahran’la doğrudan görüşmeler yapılabileceğini ilk kez telaffuz ederken, ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney, “askeri operasyon seçeneğini tümüyle devre dışı bırakamayız“ şeklindeki konuştu.

Beyaz Saray Sözcüsü Tony Snow, İran yönetimine muhtelif teklif sunduklarına işaretle, Bush yönetiminin daha önce ifade edilen söylemlerinde aslında bir değişiklik olmadığını savundu: “İranlılara bir diğer teklifimiz, uranyum zenginleştirme faaliyetlerine son vermeleri yönünde. Bilsinler ki bu İran’daki insanlar açısından oldukça hayırlı olur. Yani biz onlara tokat atmak değil, elimizi uzatmak istiyoruz: Eğer bu çalışmaları durdurursanız, istediğiniz her şeyi alacaksınız. Buna sivil amaçlara yönelik nükleer enerji de dahil. Ancak bu şekilde, nükleer silah üretmek istemediğiniz şeklindeki beyanatlarınızın gerçek olduğundan emin olabiliriz.“

Tahran taviz vermiyor

ABD’nin, nükleer faaliyetlerini durdurması yönünde Tahran’a defaatle yaptığı çağrılara İran’ın verdiği olumsuz yanıtta ise kısa vadede bir değişiklik olması mümkün görünmüyor. Son olarak İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Mutteki, Batılı ülkelerin uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin askıya alınması talebinin "hiçbir zaman gerçekleşmeyeceğini" söyleyerek, ülkesinin bu konudaki tavrını bir kez daha net bir şekilde ortaya koydu. Mutteki, başkent Tahran'daki Uluslararası Latin Amerika Sempozmuyu’da yaptığı konuşmada, nükleer programa da değindi ve "Uranyum zenginleştirmenin durdurulması talebi, hukuk dışı ve gayri meşru bir istektir. Bu hiçbir zaman gerçekleşmeyecek" dedi.

Uranyum zenginleştirmenin durdurulması yönünde İran'a karşı sürdürülen politikanın yanlış bir strateji temeli üzerine kurulduğunu savunan Mutteki, bu yöndeki talepleri kesinlikle kabul etmeyeceklerini vurguladı. "İran İslam Cumhuriyeti, barışçıl amaçlı nükleer teknolojiden yararlanma hedefinden hiçbir zaman vazgeçmeycek" diyen Mutteki, faaliyetlerinin barışçıl amaçlı olduğunu yineledi ve sorunun çözümü için müzakereden yana olduklarını belirtti.

İran’ın, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı nezdindeki daimi temsilcisi Ali Ensar Sultaniye de Arap El-Cezire televizyonuna verdiği demeçte benzer görüşleri ifade etti: “Nükleer faaliyetlerimizi durdurmamız için ortada herhangi bir neden bulunmamaktadır. İkibinin üzerinde görevliye kontrol için kapıları açtık. Bu, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın tarihindeki en kapsamlı denetim süreciydi ve biz üzerimize düşeni yerine getirip tam bir işbirliği örneği sergiledik. Hatta BM Güvenlik Konseyi’nin yaptırım kararından sonra bile bu Atom Enerjisi Ajansı ile işbirliğimiz devam etti. Tabii bu, nükleer faaliyetlerimizin aynen devam ettiği anlamına geliyor. Eğer bu çalışmalarımıza ilişkin akıllarda şüphe ve sorular varsa, onları tümüyle açığa kavuşturmaya hazırız. Bu da işbirliğine hazır ve en şeffaf yakınlaşma olsa gerek.“

Yeni karar tasarısı hazırlanıyor

Öte yandan, İngiltere'nin başkenti Londra'da bir araya gelen Amerika Birleşik Devletleri, Fransa, Rusya, Çin ve İngiltere ile Avrupa Birliği Dönem Başkanı Almanya'nın temsilcileri, Tahran'a karşı yeni bir Güvenlik Konseyi karar tasarısı hazırlanması için çalışmalara başladı. Ancak bu tasarının içeriği konusunda tam bir mutabakat sağlanması zor görünüyor. İngiltere, geleneksel olarak ABD’nin izlediği sert çizgiden yana tavır koyarken, Rusya ve Çin, müzakerelerin sürdürülmesini istiyor.

İngiltere Başbakanı Tony Blair, gazetecilere yaptığı açıklamada, İran’ın nükleer faaliyetlerini askıya almaya yanaşmamasını “Tahran yönetimi yanlış hesaplar yapıyor. Bu, herhangi birilerinin değil BM Güvenlik Konseyi’nin talebidir“ şeklinde konuştu.

Müzakerelerin sürmesinden yana olan, yeni yaptırımlara sıcak bakmayan Rusya ise karşılıklı açıklamaların tansiyonu daha da yükseltmesinden korkuyor. Ünlü Amerikalı gazeteci Seymour Hersh imzasıyla New Yorker dergisinde yer alan ve “ABD’nin, İran’a karşı bir gün sürecek ’yıldırım savaş’ hazırlıkları yaptığı yolundaki haberler ise Moskova’nın endişelerini daha da artırdı.

Ankara'ya çağrı

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, son gelişmeler karşısındaki kaygılarını şöyle dile getirdi: “Giderek daha da yoğunlaşan iddia ve varsayımlar bizi hayli tedirgin ediyor. ABD Başkan Yardımcısı, İran’a karşı bir askeri operasyon seçeneğinin ihtimal dışı olmadığını söyledi. Bu nedenle Sayın Devlet Başkanımız’ın da önerdiği gibi sorunun müzakere yoluyla çözülebilmesi için elimizden geleni yapacağız.“

Diğer taraftan ABD Dışişleri Bakanlığı, Türkiye'den de İran konusunda daha etkin olmasını bekliyor. Bakanlık Sözcüsü Sean McCormack, "İran'ın bir komşusu olarak Türkiye'nin, uluslararası sistemin taleplerini ciddiye alması için İran rejimini cesaretlendireceğini ve onlara başka bir yolun daha olduğunu açıkça anlatacağını umuyoruz" diyerek, Ankara hükümetinin konuya daha fazla eğilmesini istedi.