TÜR 0210 Iran Atom-Gespräche

İran nükleer krizine barışçıl çözüm bulma amacıyla dün Cenevre’de yapılan görüşme, yeni bir müzakere sürecinin başlamasını sağladı.

BM Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi ABD, Çin, Fransa, İngiltere ve Rusya'nın yanı sıra Almanya’nın oluşturduğu “5 artı 1” grubu, İran ile 15 aylık bir aradan sonra masaya oturmuştu.

Görüşmenin başlangıcında açıklama yapan AB Yüksek Temsilcisi Javier Solana, toplantının önemini şöyle açıklamıştı:

"Bu ABD'nin tamamıyla angaje olduğu ilk görüşme. ABD Başkanı göreve geldiğinden bu yana çok büyük çaba gösterdi. Bu koşullar altında ilk kez bir araya geliyoruz.”

Müzakerelerde yeni iklim

Solana'nın dikkat çektiği bu nokta belki de önceki görüşmelere kıyasla bu görüşmeden daha olumlu bir sonuç alınmasının en önemli nedeni. Zira müzakerelerde İran, ikinci nükleer tesisini BM müfettişlerine açmayı taahhüt etti ve ikinci tur müzakerelerin yine bu ay içersinde yapılacak toplantı ile sürmesi konusunda uzlaşma sağlandı. Uluslararası Atom Enerji Ajansı denetçilerinin iki hafta içersinde İran'da yeni nükleer tesiste incelemelerde bulunacakları açıklandı. Öte yandan Uluslararası Atom Enerji Ajansı Başkanı Muhammed El Baradei de, gelecek günlerde Tahran’ı ziyaret edecek.

ABD somut adım bekliyor

İran ile uluslararası toplum arasında nükleer görüşmelerde güvenin yeniden tesisi doğrultusunda yapılan görüşmelerin ardından ilk açıklama ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'dan geldi. Clinton, Cenevre'deki görüşmelere katılan Dışişleri Bakanı Yardımcısı Nikolas Burns ile görüştükten sonra Washington'da açıklama yaptı. Clinton, “çok taraflı görüşmelerin verimli” geçtiğini, görüşmeyle “yeni bir kapının aralandığını” ancak İran'dan somut bazı adımlar atmasını beklediklerini söyledi.

Hemen akabindeyse ABD Başkanı Barack Obama'nın Sözcüsü Robert Gibbs bir açıklama yaptı. Gibbs,"Yapıcı bir başlangıç olmuştur" demekle birlikte "Tahran yönetiminin oyununa gelme niyetinde olmadıklarını" da sözlerine ekledi. Gibbs, "Şayet İran'ın diyaloğu sadece zaman kazanmak için kullandığına inanırsak yaptırım uygulamayı değerlendiririz" sözleriyle Tahran yönetimini uyardı.

Solana'dan Tahran’a çağrı

Benzer bir açıklama, Cenevre'deki görüşmelere katılan AB'nin Ortak Savunma ve Dış Politika Yüksek Temsilcisi Javier Solana'dan da geldi. Solana, ancak İran'ın verdiği taahhütleri yerine getirmesi halinde görüşmelerden sonuç alındığını söyleyebileceklerini aktardı:

"Sonuç olarak bunun sadece bir başlangıç olduğunu ve bugün ele aldığımız konularda somut ilerleme görmek zorunda olduğumuzu söylemeliyim.”

İran’ın yeni önerisi

İran'ın Ulusal Yüksek Güvenlik Konseyi Genel Sekreteri ve Nükleer Başmüzakereci Said Celili ise "Görüşmelerin olumlu başladığını ve görüşmelerin nasıl sürdürüleceği konusunda ortak görüşlere sahip olduklarını" açıkladı. Bu arada Celili, "hiçbir şart altında yasal haklarından vazgeçmeyeceklerini” de sözlerine ekledi. Celili'nin ayrıca muhataplarına, dünyadaki kitle imha silahlarının yok edilmesini de içeren İran'ın son önerisi hakkında ayrıntılı bilgi verdiği belirtildi.

ABD ile İran arasında bir ilk

Bu arada Cenevre'de, İran'la daha yakın ilişki isteyen ABD Başkanı Obama'nın yaklaşımı doğrultusunda müzakerelere ABD heyeti adına başkanlık eden Dışişleri Bakan Yardımcısı Burns ile İran'ın nükleer başmüzakerecisi Said Celili baş başa bir görüşme gerçekleştirdi. Yaklaşık 30 yıldır diplomatik ilişkileri bulunmayan ABD ile İran arasındaki ilk resmi üst düzey görüşme yaklaşık yarım saat sürdü.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ian Kelly, Cenevre'de Burns'ün Celili ile yaptığı görüşmede Tahran yönetiminden, tutuklu bulunan Amerikan vatandaşlarıyla ilgili sorunun en yakın zamanda ele alınması gerektiğini aktardığını duyurdu.

DW/dpa/AFP/Reuters, DA/AŞ/MÇ