NATO'nun zirvesi Riga'da

NATO üyesi 26 ülkenin hükümet ve devlet başkanlarını bugün Letonya'nın başkenti Riga'da bir araya getirecek zirvede, ittifakın geleceği enine boyuna tartışılacak. ABD’nin başını çeken bazı üye ülkeler, NATO’nun ‚dünya jandarması’ olacak biçimde yeniden düzenlenmesini talep ediyor. ABD Başkanı George Bush, NATO’nun Avrupa sınırları dışındaki bölgelerde de güvenliğe el atması gerektiği görüşünü savunuyor. Bush’un bu konudaki görüşünü, Riga'da zirvenin yanı sıra düzenlenecek Riga Konferansı’nda da ayrıntılı olarak anlatması bekleniyor.

NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer ise Bush’un NATO’nun ‚dünya jandarması’ olması önerisine karşı. Scheffer, geçtiğimiz günlerde İspanya'nın El Pais gazetesine verdiği demeçte, "NATO'nun dünyanın jandarması olması için ne gücü ne de parası var" ifadesini kullandı.

Terörist tehdidin küresel boyutta olduğunu anımsatan Scheffer, bu koşullarda, NATO’nun, küresel polis olmak yerine, ortak değerler ve çıkarlar doğrultusunda, küresel ortaklıklar arasındaki ilişkileri istikrara kavuşturması gerektiğini ifade etti. NATO’nun küreselleşerek güçlenebileceği görüşünü İngiltere, Danimarka ve NATO’ya yeni katılan Doğu Avrupalı ülkelerinden bazıları destekliyor.

Fransa genişlemeye karşı

Bu görüşe şiddetle karşı çıkan üye ülkelerin başını ise Fransa çekiyor. Fransa, örgütün atlantikötesi özelliğinin korunmasında ısrar ediyor. Fransa, küreselleşmenin NATO’yu sulandıracağını savunuyor ve ittifakın, 1949 Washington Antlaşması’na uygun şekilde askeri Avrupa - Atlantik örgütü olarak kalmasını istiyor.

Fransızlara göre, NATO’yu dünyaya hitap edecek "demokrasiler koalisyonu" haline getirmek, dünyaya yanlış işaret vermek anlamına gelecek. Fransa, ayrıca ittifakın sadece askeri sorunlarla ilgilenmek yerine, enerji güvenliği gibi konulara da el atması gerektiğini savunuyor.

Gözlemciler, küreselleşme konusunda Riga’daki zirvede bir karar çıkmasını beklemiyor. Bu konu, büyük olasılıkla ABD Başkanı Bush’un görev süresi sona ermeden son kez katılacağı 2008’deki zirveye bırakılacak.

Afganistan konusu

Riga’daki zirvede hararetle tartışılması beklenen bir başka konu ise Almanya’nın Afganistan misyonu. Almanya Başbakanı Angela Merkel zirvede, Alman askerlerinin çatışmaların yoğun olduğu güneyde konuşlandırılması taleplerine karşı mücadele verecek.

Merkel’in bu konudaki beklentisi, zirvede Afganistan’ın güvenliği konusunda ortak bir strateji belirlenmesi. Alman askerlerinin güney bölgelerinde görev almak istememesi, NATO’nun diğer üyeleri arasında eleştirilere neden oluyor. Danimarka bu konudaki sıkıntısını açıkça dile getirmiş ve bazı ülkeleri Afganistan’da sorumluluktan kaçmakla suçlamıştı.

NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer ise Almanya’nın Afganistan’daki 2 bin 700 askeriyle, üzerine düşen sorumlulukları, fazlasıyla yerine getirdiğinin altını çiziyor. Ancak ülkenin güneyinde askeri olan ABD, İngiltere ve Kanada, Almanya’nın görev alanını güneye genişletmemesini sert bir dille eleştiriyor.

Diğer gündem maddeleri

Liderler, Riga zirvesinde bunun yanı sıra terörizme karşı ortak mücadele, Irak ve Kosova’da durum gibi hassas dosyaları da ele aldıktan sonra ittifakın stratejik çalışmalarının zeminini oluşturan "Kapsamlı Siyasi Yönerge" belgesini kamuoyuna açıklayacak. Riga zirvede Irak dosyası önemli gündem maddeleri arasına alınırken, bu ülkedeki "endişe verici" gelişmeler ve ABD yönetiminin "başarısız bilançosu" kulislerde değerlendiriliyor.

Zirvede ayrıca Acil Mukabele Gücü (NRF) "tam operasyonel" ilan edilecek. İttifak kaynakları, bu kararın onaylanması için bazı eksikliklerin giderilmesi gerektiğini ve müttefiklerin daimi temsilcileri düzeyinde uzlaşma arandığını belirtiyorlardı. Müttefikler arasında söz konusu uzlaşmanın sağlandığı ve NRF bünyesindeki eksiklerin "ortak finansman" yoluyla giderileceği bildiriliyor.