110310 Nigeria Konflikt

Jos kentine yakın köylerde meydana gelen olaylarda çok sayıda Hrıstiyan’ın hayatını kaybettiği açıklanmıştı. Siyah kıyafetler giymiş yüzlerce kadın, Jos sokaklarında, yaşanları protesto etmek için yürüyüş yaptı. Uluslararası Kızıl Haç Komitesi, şiddet olayları nedeniyle, 3 bin kişinin Jos kentinden kaçarak komşu eyalet Bauchi’deki kamplara sığındığını açıkladı. Öte yandan, görgü tanıklarınca, Jos kentinde, sokağa çıkma yasağına uymayan iki kişinin polis tarafından açılan ateş sonucu öldürüldüğü, beş kişinin de yaralandığı bildirildi. Uzmanlar, kanlı olayların sadece dini değil siyasi nedenleri de olduğunu düşünüyor.

Palalı ve silahlı erkeklerden oluşan grup, köylere gece yarısı saldırdılar. Hedeflerinde, Plateau vilayetindeki üç köyün Hrıstiyan sakinleri vardı. Resmî verilere göre, saldırganlar, aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu yüzlerce köylüyü öldürdü. Kurbanlara, ne gece sokağa çıkma yasağı ne de polis ve ordu yardımcı oldu. Oysaki aslında onların olayları kontrol altına almaları gerekiyordu. Yaşananlar kelimenin tam anlamıyla bir katliamdı.

Kaç kişinin öldüğü kesin olarak bilinmiyor. Plateau vilayet sözcüsü 500 kişinin öldüğünü açıklarken, polise göre kurban sayısı 55. Yabancı gazeteciler ise sadece tek bir köyde 100’den fazla ölüye rastladılar. Nijerya’da kurban sayıları bugüne kadar genellikle, çıkar durumuna göre hep daha yüksek ya da daha az açıklandı.

"Sadece dini mesele değil"

Bu korkunç olayın arka planında, uzun süredir Müslüman ve Hrıstiyanlar arasında devam eden çatışmalar yatıyor. Ancak Afrika ülkeleriyle ilgilenen Hamburg’daki Küresel ve Bölgesel Çalışmalar Enstitüsü’nden Matthias Basedau, olayın sadece dini boyutları olmadığını söylüyor:

"Burada tam anlamıyla bir dini çatışma yani Müslüman ya da Hrıstiyanların din değiştirmeye zorlanmaları gibi bir durum söz konusu değil. Bu daha çok dini gizli akımlarla alakalı çünkü farklı dini inançlar, güç ve kaynak için yarışan değişik etnik gruplara ayrılıyor.“

Basedau, iki grup arasında yaşanan şiddeti, daha geniş bir bağlamda değerlendiriyor:

"Ülkeyi parçalayan çok büyük bir çatışma olacağını kesinlikle düşünmüyorum. Bu en kötü durum senaryosu olurdu. Çünkü bu huzursuzluklar, kanlı çatışmalar, uzun zamandır sıklıkla gözlemleniyor. Kuzeydeki Müslümanlar ile güneydeki Hrıstiyanlar arasındaki ayrılık, Nijerya tarihinde sürekli soruna yol açan değişmez bir durum.”

Ocak ayında da şiddet olayları yaşandı

Müslüman grupların, Hrıstiyan köylülere saldırmalarının nedeni, aslında eskiye dayanıyor. Ocak ayında, Hrıstiyanlar bölgede 300’den fazla Müslüman’ı öldürmüştü. Bayero Üniversitesi’nde çatışmalar üzerine araştırma yapan Haruna Vekili, şiddet sarmalının daha da yayılabileceğini belirtiyor:

"Geçmişte de şiddet olayları oluyordu, ancak hükümet somut bir girişimde bulunmadı. Ne şiddetin gerçek nedenleri bulunmaya çalışıldı ne de suçlular hesap vermek üzere adalet önüne çıkarıldı.“

Vekili, ülkenin kuzeyindeki olayların izahı hakkında yetkililerin suskun kalmasını eleştiriyor. Öte yandan, Müslümanların son katliamının, görevi yeni devralan Hrıstiyan Devlet Başkanı Goodluck Jonathan’a yönelik bir tepki olduğu yönündeki spekülasyonlara da karşı çıkıyor.

Devlet başkanlığı sorunu

Nijerya Ulusal Meclisi, Devlet Başkanı Yardımcısı Goodluck Jonathan'ın vekâleten Devlet Başkanlığı görevini üstlenmesini öngören kararı kabul etmişti. Jonathan, hasta olan ve durumu aylardır belirsizliğini koruyan Devlet Başkanı Umaru Yar’Adua’ya vekâlet ediyor. Fakat bir Senato sözcüsü, Jonathan ile ilgili uzun vadeli planları olmadığını vurgulamıştı.

"Şimdi göründüğü gibi, Jonathan sadece bir geçiş dönemi için öngörülüyor çünkü iktidardaki Halkın Demokratik Partisi (PDP), aslında ondan kurtulmak istiyor. Fakat Nijerya’da bir geçiş dönemi çözümünün, sürpriz bir şekilde kalıcı hale gelmesi ilk kez yaşanan bir durum olmaz.“

Rol dağılımında denge unsuru

Görüşlerini bu şekilde ifade eden Afrika uzmanı Basedau, yine de devletin en üst kademelerindeki rol dağılımında olumlu bir gelişme görüyor:

"Geçmiş dönemde burada bir denge kurulmaya çalışıldı. Bir Müslüman devlet başkanını her zaman bir Hrıstiyan devlet başkanının takip etmesi ya da tam tersinin olması ve şu anki devlet başkanı yardımcısının diğer bölge veyahut diğer dinin mensubu olması bunu gösteriyor.“

© Deutsche Welle Türkçe

Joscha Weber / Çeviri: Başak Sezen

Editör: Ahmet Günaltay