Obama’nın Türkiye ziyaretinin ABD’deki yankıları
7 Nisan 2009
ABD başkanı Barack Obama’nın Türkiye ziyareti, Amerikan basın-yayın organlarında da geniş yankı bulurken, Obama’nın seçim kampanyasındaki tavrının aksine ilk kez ailesindeki Müslüman bağlantısından açıkça söz ettiğini, bunu da İslam dünyasına el uzatmak için kullandığını bildirdiler.
Bu yöndeki haberler, bazı televizyon izleyicilerinin, “yoksa Obama Müslüman mı” sorusunu da sormalarına yol açtı. CNN televizyonunda Wolf Blitzer’in sunduğu “Durum Odası” programına mesaj gönderen bazı izleyiciler, seçim kampanyası sırasında Müslüman olduğuna ilişkin iddiaları sık sık yalanlamış olan Obama’nın, TBMM’deki konuşmasıyla ailesindeki Müslümanların varlığını ilk kez açıkça kabul ettiğini belirttiler ve bunun, Obama’nın da aslında Müslüman olduğuna ilişkin kuşkuların gündemde kalmaya devam etmesine yol açacağını savundular.
“Türkiye’nin profilini yükseltti”
CNN, NBC, Fox ve PBS televizyonları, Obama’nın, başkan sıfatıyla ilk kez nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan bir ülkeyi ziyaret ettiğini ve burada “ABD’nin hiçbir zaman İslam dünyasıyla savaş halinde olmadığı ve bundan sonra da olmayacağını” vurguladığını kaydettiler, ayrıca bu mesajı vermek için Türkiye’yi seçmesinin önemine dikkat çektiler.
NBC televizyonu muhabiri Chuck Todd, Obama’nın bu ziyaretiyle Türkiye’nin profilini yükseltmek istediğini vurgularken, CNN televizyonu muhabiri Jessica Yellin, halkının büyük çoğunluğu Müslüman olmasına rağmen, Türkiye’nin İslam dünyasındaki tek laik ve demokratik devlet olduğunu, bu nedenle de ABD için çok büyük önem taşıdığını bildirdi.
Yellin, ABD’nin, Türkiye’nin, NATO müttefiki olması ve İncirlik üssünün yanı sıra, Afganistan, İran, Irak ve İsrail/Filistin konularında oynadığı rol nedeniyle de Ankara’ya ihtiyaç duyduğunu ve Obama’nın, Bush yönetimi sırasında Ankara ile bozulan ilişkileri düzeltmek istediğini vurguladı.
Bu arada CNN televizyonu, eski Beyaz Saray sözcüsü Dana Perino’yu da ekrana çıkararak, eski başkan George Bush’un neden Türkiye ve diğer Müslüman ülkelerde sevilmediğini ve Obama’nın Bush’dan daha çok ilgi topladığını sordu. Perino ise, Bush’un daha önce Türkiye ile ilgili olarak yaptığı pek çok açıklama ve izlediği politikaların, Obama’nınkiler ile benzeştiğini, ancak basının bunu görmezlikten geldiğini savundu.
“Soykırım demedi”
Önde gelen bütün televizyon kanallarının yanı sıra Los Angeles Times’ın başa çıkardığı diğer bir başlık da, Obama’nın Ermeni soykırımı iddialarıyla ilgili tavrı oldu. Amerikalı gazeteciler, Obama’nın, seçim kampanyası sırasında 1915’de yaşanan olayları Ermeni soykırımı olarak tanıyacağı sözünü vermesine rağmen, Ankara’da yaptığı açıklamalarında bu sözcüğü kullanmaktan dikkatli biçimde kaçındığını vurguladılar.
ABD’de Ermeni nüfusunun yoğun olarak yaşadığı California eyaletinde basılan Los Angeles Times, “Obama Türkiye’deyken ‘soykırım’ demekten kaçındı” başlıklı haberinde, Obama’nın “patlamaya hazır bir konu üzerinde hassas bir manevra yaptığını” kaydetti. Haberde, “Obama, seçim kampanyası sırasında ‘soykırım’ olarak tanımladığı, 20’inci yüzyılın başında Osmanlı Türklerinin Ermenilere uyguladığı topluca katliamla ilgili görüşlerinin değişmediğini söyledi; ancak Türk ev sahiplerinin önünde bu terimi kullanmaktan kaçındı” denildi.
Obama’nın bunun yerine, Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin gelişmesi gereğini vurguladığını kaydeden gazete, ABD başkanının, Irak, Afganistan ve başka yerlerde yardımına ihtiyaç duyduğu evsahibi Türkiye’yi kırmaktan “şimdilik” kaçındığını, aynı zamanda da kendisini destekleyen Amerikalı Ermenileri kızdırmaktan kaçındığını bildirdi.
Gazete, ancak Obama’nın bu hareketiyle, 24 Nisan’da yapacağı Ermeni olaylarıyla ilgili geleneksel başkanlık açıklamasının nasıl olacağına ilişkin duyulan gerilimin daha da artmasına katkıda bulunduğuna işaret etti.
ABD Ermenilerinde hayalkırıklığı
ABD’deki Ermeni grupları, Obama’nın Ankara’da yaptığı açıklamalardan hayal kırıklığı duyduklarını belirtirken, başkanı eleştirmekten kaçındılar. Kısa adı ANCA olan Amerikan Ermeni Ulusal Komitesi yönetim kurulu başkanı Aram Hamparian, “Obama, Ermeni soykırımını tanımak konusunda halka verdiği sözü tutmak için değerli bir fırsat kaçırdı” dedi.
Amerika Türk Koalisyonu ise, yaptığı açıklamada, Obama’nın Türk-Ermeni ilişkileriyle ilgili sözlerini “cesaret verici” bulduğunu bildirdi, ancak soykırım teriminin kullanılmamasıyla ilgili bir yorumda bulunmadı.
“Basketbol diplomasisi”
Amerikan medya kuruluşları, Obama’nın Ankara ziyareti sırasında Türk halkına ve Müslüman dünyasına uzanmak için samimi çaba gösterdiğini, İstanbul’da üniversite öğrencileriyle yapacağı sohbet toplantısının da “halk diplomasisi” yaklaşımının önemli bir parçası olduğunu bildirdiler.
Obama’nın, Anıtkabir’i ziyaret ederek çelenk koyduğunu, Cumhurbaşkanlığı’ndaki tören kıtasını Türkçe “merhaba asker” diye selamladığını ve TBMM’deki konuşması sırasında da Türkçe “evet” dediğini belirten medya kuruluşları, Obama’nın NBA’deki Türk basketbolcuları Hidayet Türkoğlu ve Mehmet Okur’dan övgüyle söz etmesini de “basketbol diplomasisi” olarak tanımladılar.
Sema Emiroğlu / New York
Editör: Nihat Halıcı