1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

Ortadoğu zirvesi sonuçsuz sona erdi

Ajanslar, Peter Philipp/DW19 Şubat 2007

İsrail Başbakanı Ehud Olmert, ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice ve Filistin lideri Mahmud Abbas'ın, barış görüşmelerinin yeniden başlatılması amacıyla düzenledikleri üçlü zirve, beklendiği üzere somut sonuçlar elde edilmeden sona erdi. Rice, toplantıdan sonra yaptığı açıklamada, Abbas ve Olmert'in çok yakında yeniden bir araya gelmeyi kabul ettiklerini söyledi.

https://p.dw.com/p/AZUw
Filistin ve İsrail iç politikasındaki istikrarsızlık Ortadoğu barış sürecine de ket vuruyor.
Filistin ve İsrail iç politikasındaki istikrarsızlık Ortadoğu barış sürecine de ket vuruyor.Fotoğraf: AP

Barut fıçısı Ortadoğu’da yaşanan krize çözüm bulmak amcıyla Kudüs’te üçlü bir zirve gerçekleştirildi. İsrail Başbakanı Ehud Olmert, Filistin Özerk Yönetim Konseyi Başkanı Mahmud Abbas ve ABD Dışişleri Bakanı Condoloeezza Rice Kudüs’te bir araya geldi. İsrail Dışişleri Bakanı Tzipi Livni, Başbakan Yardımcısı Şimon Peres ile Abbas'ın danışmanları Saib Erakad ve Refik Hüseyni de toplantıya iştirak etti.

İki saatten fazla süren toplantıdan sonra Rice, Olmert ve Abbas'ın, engellerin kaldırılması, bölgesel ve uluslararası destek sağlanması ve barışa ulaşılması arzularını teyit ettiklerini kaydetti. Rice, gazetecilere yaptığı bu kısa açıklamadan sonra soruları yanıtsız bırakarak odadan çıktı.

Hamas'a göre toplantı başarısız

Hamas, toplantıyı "başarısız" olarak değerlendirdi. Hamas sözcüsü İsmail Rıdvan, Rice'ın, Abbas'a birlik hükümetinden çekilmesi için yaptığı baskının başarısız olduğunu söyledi. Sözcü, ABD yönetiminden, Filistin halkının isteklerine saygı göstermesini, hükümeti tanımasını ve hükümetle diyalog başlatmasını beklediklerini kaydetti.

İsrail Başbakanı Ehud Olmert ise Mahmud Abbas ile görüşmelerini sürdüreceğini, Filistinlilerle iletişim kanallarını açık tutmaları gerektiğini ve bunun tek yolunun da Abbas olacağını ifade etti. Olmert, Abbas ile yapacağı görüşmelerde, Filistinlilerin yaşamlarının iyileştirilmesi yolları üzerinde duracağını kaydetti.

İsrail Başbakanı, üçlü toplantıda Abbas'a, yeni Filistin hükümetinin şiddeti kınaması, İsrail'in ve varolan barış anlaşmalarının tanınması gibi uluslararası istekleri kabul etmesi gerektiğinin önemini vurguladığını da söyledi.

Ancak Rice’ın zaten zirveden fazla beklentisi yoktu. Buluşma öncesinde İsrail gazetesi Al Ajam’e konuşan ABD Dışileri Bakanı, “Bu görüşmede bir uzlaşmaya varacağımızı sanmıyorum. Ayrıca taraflar çok uzun zamandır ciddi biçimde yeni perspektifler üzerinde konuşmuyor” dedi. Rice bununla birlikte Filistin’de Abbas’ın El Fetih’i ile iktidardaki Hamas’ın ulusal birlik hükümetini henüz kuramamış olmalarının durumum daha da zorlaştırdığını belirtti.

Tavizsiz Hamas

Mahmud Abbas ile diyaloğu sürdürmekten yana olduklarını söyleyen Rice, bununla birlke Hamas ile temas kurulabilmesi için Hamas’ın Ortadoğu Dörtlüsü’nün şartlarını yerine getirmesi, yani İsrail devletininin varlık hakkını tanıması, şiddete son vermesi ve de daha önce İsrail ile yapılan anlaşmaları tanıması gerektiğinin altını çizdi. Amerikalı yetkili, Washington yönetiminin iki devletli çözümden yana olduğunu da tekrar etti.

Hamas hükümeti, İsrail’e karşı saldırıları meşru bir direniş olarak tanımladığı için şiddetten vazgeçmiyor. Ayrıca savunduğu ideolojiye ters düştüğü için İsrail’in var olma hakkını kabule de yanaşmıyor. Müteveffa Filistin lideri Yaser Arafat tarafından imzalanan ve bugünkü özerk Filistin’in temellerini atan Oslo Anlaşmaları da yine Hamas tarafından geçersiz olarak kabul ediliyor.

Uluslararası kamuoyu ise Filistin Özerk Yönetim Konseyi Başkanı Mahmud Abbas liderliğindeki El Fetih’in hükümet sürecine dahil olmasıyla, Hamas’ın bu radikal tutum ve söylemlerinden vazgeçeceğini umuyordu.

Zayıf hükümletler handikap

Öte yandan Filistin’deki ulusal birlik hükümetinin kurulmasının beş haftalık bir süreci kapsayacağı tahmin ediliyor. Siyasi gözlemcilere göre, aslında Hamas ve El Fetih'in Suudi Arabistan'ın Mekke kentinde bu vardıkları bu konudaki mutabakat, Mahmud Abbas’ın elini hayli zayıflattı. Zira İsrail ile müzakereleri Abbas yürütecek ama Başbakan yine Hamas saflarından olacağı için Mahmud Abbas’ın eli kolu bağlı kalacak.

Filistin cephesindeki bu açmazın farkında olan İsrail hükümeti, tavrını hemen ortaya koydu: Washington’un da desteğini arkasına alan Başbakan Ehud Olmert, ancak “İsrail’in varolma hakkı ve daha önce yapılan anlaşmaların tanınması, ayrıca İsraillilere yönelik şiddet son bulması durumunda“ yeni Filistin hükümetiyle görüşeceğini duyurdu. AB ve Rusya, bu konuda henüz çekimser kalmayı tercih etmekle birlikte, Hamas’ın mevcut tutumunu değiştirmesi konusundaki çağrılarının da arkasında duruyor.

Ne var ki, Filistin’de iç istikrarın sağlanmaması kadar, Olmert’in de iç politikadaki zayıflığı Ortadoğu barış süreci açısından sorun teşkil ediyor. Yapılan anketler İsrail halkının Olmert’e verdiğ desteğin yüzde 20’inin altına düştüğünü gösteriyor. Siyasi gözlemciler ise Ortadoğu’da barışın inşa edilebilmesi için hem Filistin hem de İsrail’de güçlü ve istikrarlı hükümetlerin olması gerektiğine işaret ediyor.