'Oy ve Ötesi' seçim hazırlığında

Kadıköy'de normalda düğünlerin yapıldığı bir salondayız. Ancak bugün Oy ve Ötesi'nin toplantısına ev sahipliği ediyor salon. Oy ve Ötesi'nin kurucularından, işadamı Sercan Çelebi, şu an bütün enerjisini bu işe veriyor. Çelebi, "Sürekli olarak seçimlerde manipülasyonları tartışıyoruz, çuval dolusu oyların birdenbire kaybolduğunu, yakıldığını, oy sandıklarının birderbire yer yarılıp, içine girdiğinden söz ediyoruz. Seçim sürecini incelememiz gerektiğini düşündük, tamamen bir sivil toplum kuruluşu perspektifiyle seçim sürecini gözlemlemeye karar verdik" diyor.

Yale Üniversitesi mezunu, işadamı Çelebi'nin çalıştığı Oy ve Ötesi, Türkiye genelinde seçimlere en az 70 bin gönüllünün eşlik etmesini istiyor ama bu sayıya ulaşmış değil. 1 Kasım seçimlerinde Türkiye'nin 43 ilinde sandık gözetmenliği yapacaklar.

AKP hükümetinin Haziran seçimlerinde oy kaybına uğramasından bu yana ülke hiç olmadığı kadar derin bir bölünme ile karşı karşıya. Terör saldırısı uyarıları, kışkırtma kampanyaları gündelik hayatın bir parçası haline geldi. Hükümeti eleştiren gazeteciler ve muhalifler tehdit ediliyor ya da gözaltına alınıyor.

1 Kasım seçimlerinde Kadıköy'de bir seçim merkezinde müşahitlik yapacak olan Barış Zoral durumu şöyle özetliyor:

"Ülkemdeki durumdan hiç memnun değilim. Seçimlerin güvenli bir ortamda yapılacağına inanmıyorum."

Oy ve Ötesi'nin bir başka müşahiti 39 yaşındaki Feriha Eryılmaz da benzer görüşte. Eryılmaz, "Ülkemde demokrasinin daha da sağlamlaşması için buradayım, çünkü çocuklarımın geleceği için kaygılanıyorum" diyor.

Seçmenler güvensiz

Koç Üniversitesi'nden siyaset bilimcilerin yaptığı bir araştırmanın sonucuna göre Türkiye'de her iki kişiden biri seçimlerin adil ve özgür bir ortamda yapıldığına inanıyor. Yani vatandaşların yarısı buna inanmıyor. 2007 yılında bu oran yüzde 70'di. Duyulan güvensizlik boşuna değil. Geçen yıl ilkbaharda yapılan yerel seçimlerde oylar sayıldığı sırada ülkenin birçok ilinde elektrik kesintisi oldu. Hükümet yetkilileri daha sonra yaptıkları açıklamada, olaydan elektrik trafosuna giren bir kediyi sorumlu tuttu. O dönemden bu yana muhalifler arasında 'kedi', seçimlerde 'yolsuzluk'la özdeşleşen bir sözcük halini aldı.

Oy ve Ötesi'nin İstanbul'daki merkezinde telefonlar susmuyor. Oy ve Ötesi Haziran ayındaki genel seçimlerde manipülasyon tespit etmedi. Oy ev Ötesi'ndeni Selin Kori 'ama' diyor ve şöyle devam ediyor:

"7 Haziran seçimlerinde yolsuzluk yapıldığına dair bir kanıt bulmadık. Ama birçok insanın bunun olabileceğine inanması bile başlı başına sorun teşkil ediyor."

4 seçimi gözlemledi

Oy ve Ötesi 2013 yılındaki Gezi protestolarından bu yana dört seçimde gözlemcilik yaptı. Oy ve Ötesi'nden Selin Kori, 'Bizimle çalışmak isteyenler internet sayfamız üzerinden kayıt oluyorlar. Her yaş grubundan, AKP, MHP, CHP ya da HDP'den, yani her partiye oy veren seçmenler var başvuranlar arasında' diyor. Kori'ye göre farklı partilerden seçmenler müşahitlik için kendilerine başvuruyor çünkü Oy ve Ötesi'nin siyasi bir ideolojiye hizmet etmediğine, bağımsız olduğuna inanıyorlar. Oy ve Ötesi'nden Sercan Çelebi de, prensiplerini, bağımsızlık, şeffafflık ve partilerüstü olmak şeklinde özetliyor.

Oy ve Ötesi müşahitleri seçim gününde ne yapacak?

Çelebi, müşahitler için günün 7'de başlayacağını, sandıkların boş olup olmadığını, oy pusulalarının bulunduğu zarfların mühürlü olup olmadığını kontrol edeceklerini söylüyor. Bunun yanı sıra seçmenlerin çifte oy vermesinin önüne geçileceği gibi kimsenin oy kullanmasının engellenmeyeceğine de dikkat edeceklerinin altını çiziyor. Oy verme işleminin ardından müşahitler sonuçları Oy ve Ötesi merkezine bildirecek. Burada da sonuçlar resmi seçim sonuçları ile karşılaştırıacak.

1 Kasım yaklaştıkça, seçim gözlemcileri kendilerine yönelik eleştiri ve kışkırtmaların arttığını belirtiyor. Hükümete yakın medya kuruluşları, Oy ve Ötesi'ni PKK gibi örgütlerle bağlantılı olmakla, müşahitlerini ise seçimleri gözlemlemek yerine manipüle etmek istemekle suçluyor. Oy ve Ötesi'nden Sercan Çelebi, "Her gün uyandığımda, hakkımda birilerinin twitterda hiç de doğru olmayan şeyler yazdığını görüyorum. Bu durumun projemize duyulan güveni olumsuz etkilemesinden endişe ediyorum. Ancak Türkiye'de bunu yapmak çok kolay. İnsan hakkında çok kolay birşeyler söylenebiliyor, insanlara kişisel saldırılar yapılabiliyor" diye konuşuyor.

Ancak Oy ve Ötesi, bu durumun kendilerini ürkütmedinin altını çiziyor. Sercan Çelebi, 'Seçimlerden sonra kimse manipülasyon ve yolsuzluk yapıldığından bahsetmezse, işte ancak o zaman memnun olacağız' diye konuşuyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Julia Hahn