Petrol fiyatları tırmanışta

Petrol fiyatları, politik gelişmelerden etkilendiği gibi teknik sorunlardan da etkileniyor. Bu bir arz - talep meselesi ve piyasalar petrol konusunda son derece hassas. Tüketicinin endişesi, piyasadaki petrol ve türevlerinin azalması. Bu endişenin ortaya çıkabileceği duygusu bile borsaları etkiliyor ve fiyatları arttırıyor. Tüm dünyada petrol rafinerileri kapasitelerinin sınırında çalışıyor. Tüm bu faktörlerin üstüne gelen teknik arızalar petrol arzını kısıtlayabiliyor.

Petrol konusunda asıl sorunun kaynakların azalması olduğunu hatırlatan Commerzbank adlı Alman bankasının şef ekonomisti Jörg Kraemer, “Petrol rafinerilerine yatırım yapılsa bile petrol kaynaklarının kapasitesi belli. Bu fiziksel bir kapasite konusu. Geçmişte olduğu gibi verimli kaynaklar bulunmuyor ve varolanların kapasitesi de giderek azalıyor” değerlendirmesinde bulunuyor.

Asıl sorun Ortadoğu

Şu anda dünyadaki petrol kaynakları piyasaya yaklaşık 85 milyon varil ham petrol sunuyor. Uluslararası Enerji Ajansı’nın verilerine göre, talep de 85 milyon varil düzeyinde. Yani arz - talebe eşit ve bu fiyatları zorluyor. İngiliz petrol şirketi British Petroluem’un ABD’nin en büyük petrol rafinerisini, boru hattındaki ağır aşınma nedeniyle kapatması talebin arzın altında kalmasına yol açacak. Günde 400 bin varil petrol, Amerikan piyasasının ihtiyacının yaklaşık % 8’ine denk düşüyor. Bunun dünya piyasasındaki arza etkisi ise % 1,5 oranında.

Üstüne üstlük Karayipler’de fırtına sezonu başlıyor ve herkes geçen yıl Katrina Kasırgası’nın yarattığı tahribatı hatırlıyor. Uzman Bankacı Jörg Kraemer, yine de asıl sorunun Ortadoğu’daki kriz olduğu ve daha da derinleşebileceği görüşünde. Kraemer, “Şu anda çatışan tarafların hiçbiri petrol üreticisi değil. Adeta başkaları adına yaşanan bir savaş söz konusu. Büyük petrol üreticisi Arap ülkeleri çatışmanın dışında kalıyor. Bu yüzden de petrol fiyatları henüz 90-100 doları bulmadı” diyor.

Piyasa nasıl etkilenir?

Petrol fiyatlarındaki artış piyasayı ne kadar etkileyebilir? Fiyat 1999 yılı sonunda varil başına 50 dolar iken bile herkes durgunluk beklentisi içindeydi. Ancak dünya ekonomisi, 70’li yıllarda yaşanan krizden sonra petrole bağımlığını yarı yarıya azalttı. Jörg Kraemer’e göre petrol fiyatlarının ekonomiyi etkilememesinin başka nedenleri de var.

Kraemer değerlendirmesi şöyle: “O zamanki abartılı ücret artışları, bankaların faizleri arrtırması gibi makro ekonomik yanlışlar petrol fiyatlarının artışı ile durgunluk yarattı. Bu tür yanlışları artık yapmıyoruz. Sendikalar daha ılımlı, merkez bankaları da faizleri arttırırken iki kez düşünüyor. Bu yüzden petrol fiyatlarının yüksek olması bizi fazla etkilemeyebilir. 2007 yılı başında artacak olan katma değer vergisinden daha çok etkileneceğiz.”