Petrol fiyatlarında tırmanış

Varil başına fiyatın 60 dolara kadar tırmanacağını tahmin eden uzmanlar, bunun sadece bir zaman meselesi olduğunu söylüyor. Batılı ekonomilerin sıkıntısı petrol fiyatlarındaki artışın ekonomik durgunluk dönemine gelmesinden kaynaklanıyor. Enerji maliyetinin artması ile ekonomik büyümenin düşmesinden endişe ediliyor.

Petrol fiyatındaki artış bu kez tüketiciyi daha fazla etkileyecek. Bir önceki dönem doların zayıf olması, Avrupalılar’a petrol fiyatındaki artışı fazla hissettirmemişti. Bu kez hem dolar hem de Euro bazında daha ciddi bir etkilenme söz konusu.

Uzmanlar, etkilenmenin bu kez daha fazla olacağı öngörülerini artışın nedenine bağlıyorlar. Petrol fiyatları, geçen Ekim ayında rekor düzeye fırladığında, bunun spekülatif bir artış olduğu bir süre sonra düşeceği sanılmıştı. Irak’taki politik gelişme ve Ortadoğu barış sürecindeki belirsizliğin fiyatları arttırdığı yorumları yapılmıştı. Nitekim, kısa vadede bu gerekçeler geçerli oldu, ama bu kez değil.

Fiyatlar neden yükseliyor?

Irak’ta güvenlik hala sorun ama seçimler yapıldı ve belirlenen politik sürece girildi. Ortadoğu’da da beklenmedik olumlu bir gelişme var. Petrol fiyatındaki artışın tek politik gerekçesi İran’ın nükleer programına ilişkin anlaşmazlık ve Rusya’da Yukos’un durumu olabilir, ama asıl sorun başka.

Amerikan Enerji Bakanlığı ve uzmanlar asıl sorunun üretim tesisleri ve rafineri kapasitesinde olduğunu belirtiyorlar. Fiyatların düşük olduğu dönemde tesislerin kapasitesinin düşük tutulması, yeni yatırımların yapılmaması petrol arzının düşük oluşunun asıl nedeni. Ve uzmanların tahminlerine göre kapasitenin talep düzeyinde arttırılabilmesi için en az on yıla ihtiyaç var.

Günlük ham petrol ihtiyacının bu yıl 2 milyon 200 bin varile çıkması bekleniyor. Bu artış, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü OPEC’in on üyesinin kapatise rezevlerini aşıyor. Teoride diğer ülkelerin bu açığı kapatması mümkün, ama Irak’ta güvenlik sorunu yüzünden kısa vadede üretim artışı beklenmiyor. Rusya’da ise ülkenin enerji devi Yukos’un durumu üretimi etkiliyor. Bu iki ülkede üretim politik sorunlara bağlı olsa da diğer ülkelerin kapasite yetersizliği petrol fiyatlarının artışının asıl nedeni.

Yeni petrol yatakları gerekiyor

Enerji branşında arzın talebe cevap verebilmesi için hem yeni petrol yataklarının bulunması hem de teknolojinin geliştirilmesi gerekiyor. Petrol üreten ülkeler, özellikle de Arap ülkeleri zenginliklerinin tek kaynağını yabancı yatırımcılara açmak istemiyor. Petrol kaynaklarının günün birinde tükeneceği ihtimali bu korkuyu destekliyor.

Ama tek sorun Arap ülkeleri değil, batılı büyük petrol şirketleri de son yıllarda üretime ve teknolojiye yatırım yapmak yerine, rakiplerini piyasadan silme operasyonlarına ya da spekülatif kazançlara yöneldiler. Bu yüzden de uzmanlar petrol fiyatlarındaki artış bu kez sadece spekülasyondan ibaret olmayacağı konusunda hemfikir.

Sanayiciler de hesaplarını buna göre yapıyor ve artışı tüketiciye yansıtmaya hazırlanıyorlar. Fiyatlardaki artışın yaratacağı enflasyonist baskı tüketicileri zorlayacak. Bu Almanya için zaten çok kısık yanan konjonktür alevinin daha da kısılması anlamına gelebilir.