Petrol zengini Kazakistan

Petrol fiyatının tırmanması, Kazakistan'da devlet kasasının giderek dolmasına yol açtı. Tıklım tıklım dolu kafeler, ışıklı reklam panoları, bir dizi yeri banka ve hotel, eski başkent Almatı’da refahın göstergesi. Kentte iyi giyinmiş işadamları, lüks arabaralarıyla alışverişe çıkan şık kadınlar artık istisna değil. Ekonomik refahını doğal gaz ve petrol kaynaklarına borçlı olan Kazakistan, en çok petrol üreten 10 ülke arasında. Ancak Kazakların büyük çoğunluğu kırsal bölgelerde ve büyük yoksulluk içinde yaşıyor. Politikacılar, ekonomik canlanmanın bu kesimlere de yanıyacağını umut ediyorlar. Devlet Başkanı Nursultan Nazarbeyev, iyimserliğini şöyle dile getiriyor:

"Kazakistan’da işletmelerin yüzdez 80’i özelleştirilmiş durumda ve ülkede çalışan nüfusun yüzde 75’i özel sektörde faaliyet gösteriyor. Kazakistan’da işletmelerin özelleştirilmesi yönünde büyük adımlar attık. Ülkemizin ekonomisi herkese açık. Tarım sekötrü de özelleştirildi.Ama hala aşmamız gereken birçok güçlük var. İşsizlikle mücadele etmek, halkın hayat standardını yükseltmek zorundayız."

Nazarbayev dikkati başka tarafa çekiyor

Ekonomiye yeni bir yön kazandıran Nazarbayev, dikkatlerin ülkenin büyük sorunlarına yönelmesini de başarıyla önlüyor. Bu sorunlardan başında, son yüzyılın en büyük çevre felaketlerinden biri olan, Aral Gölü’nün kirliliği geliyor. Uzay istasyonu Baykonur’dan fırlatılan füzeler, çevreye büyük zarar verse de, uzay istasyonu büyük başarı olarak öne çıkarılıyor. Geçen hafta sonu Baykonur’dan Uluslararası Uzay Üssü ISS’e gönderilen bir Soyus füzesi, üste çalışan personeli değiştirdi. Füzenin yeryüzüne dönüşü büyük bir olay olarak kutlandı.

Kazakistan Devlet Başkanı Nazarbeyev, sorunlardan değil, Hazar Denizi’ndeki petrol yataklarından sözetmeyi tercih ediyor. Sözkonusu sualtı petrol kaynağının, dünyanın en büyük kaynaklarından biri olduğu söyleniyor. Amerikalılar ve İngilizler bu nedenle çoktan yatırım yaptılar ve petrol boruları ile iddialı petrol çıkarma planları hakkındaki görüşmeler eski başkent Almatı’da sürüyor.

Yeni başkent Astana

Nursultan Nazarbeyev’in diğer büyük gurur kaynağını ise, ülkenin kuzeyindeki yeni başkent Astana oluşturuyor. Nazarbayev şöyle konuşuyor:

"Astana’dan büyük gurur duyuyuorum. Astana’yı gerçek bir Avrasya kenti olarak görmek istiyorum. Kentin gelişme süreci başladı ve bu süreç artık frenlenemez."

Ancak bu pek doğru bir ifade değil. Çünkü Astana sevilmeyen bir idari merkez. Buz gibi soğuğuyla da ünlü olan Astana’da, daha Kasım ayında termometreler eksi 40 dereceye inebiliyor. Başkanın hayali, onun halktan ne denli uzaklaşmış olduğunu açıkça gösteriyor.

Ülkede diktatör rejim

Nazarbeyev, 1990’lı yılların ortasında neredeyle demokratik bir ülke olarak bilinen Kazakistan’da diktatörlük kurdu. Muhalefet acımasız yöntemlerle baskı altına alında, insan haklarını savunanlar hapse atıldı, rejimi eleştirilenler susturuldu. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı AGİT, son yıllarda yapılan tüm seçimlerin, demokratik ilkelere aykırı olarak niteledi. Kazakistan’da medya devlet denetiminde, özgür basından sözetmek mümkün değil. Nazarbeyev 1999 yılında yedi yıllığına Devlet Başkanlığı’na seçildi. Aslında Nazarbeyev’in 2006 yılında görevden ayrılması gerekiyor. Tabii, anayasayı değiştirmezse. Siyasi gözlemcilere göde, Başkan Nursultan Nazarbeyev’in anayasa değişikliği yapması büyük bir ihtimal.