Roman kadınlara zorla kısırlaştırma

İnsan hakları örgütlerinin, son yıllarda çok sayıda kadının kısırlaştırıldığını açıklamasının ardından, bu zoraki uygulamaya tabi tutulan kadınlar televizyonlarda söz alarak durumlarını kamuoyuna duyurdular. Zorla kısırlaştırıldıklarını belirten kadınlar, bazı doktorların kendilerine ne oldukların bilmedikleri belgeler imzalattırdıklarını iddia ettiler.

Bu uygulamanın çok yakın geçmişe kadar yaygın olduğunu Çek doktarlar da teslim ediyor. Ostrava Hastanesi Kadın-Doğum Bölümü Başhekimi Richard Spousta, ”Sezaryen için imza atan kadınlara, aynı anda kısırlaştırılmaları için de imza attırılıyordu. Bu uygulama yakın geçmişe kadar sürdürüldü” diyor.

Roman kadınların zorla kısırlaştırılması, Sosyalist Çekoslovakya döneminde onyıllar boyunca sürdürüldü. Sosyalist rejim, Roman kadınların, kendi deyimiyle “marazi doğurganlığını” frenlemek istiyordu. Roman kadınlar ya baskıyla ya da parayla kısırlaştırılmaya razı ediliyordu.

İddialar araştırılacak

İnsan Hakları Örgütü Charta 77, 1970‘li yıllarda bu durumu gündeme getirdi. Ancak bugüne dek birçok Çek doktorun, Roman ailelerin çok çocuk sahibi olmasını, kendi iradeleriyle ve yasadışı yollarla engellemeye çalıştığı anlaşılıyor. İnsan hakları örgütlerinin suçlamaları, özellikle Ostrava Hastanesi‘nde kayda geçmiş olan 11 kısırlaştırma olayı şimdi resmen araştırılacak.

Çek Cumhuriyeti’nin bilirkişi bürosundan Anna Sabatova, belgeleri dikkatle inceleyeceklerini, kısırlaştırma ameliyatlarının tıbbi gerekçeye dayanıp dayanmadığını ve ameliyat olan kadınlara razı olduklarına dair imza atmadan önce gereken bilginin verilip verilmediğini araştıracaklarını söyledi. Prag hükümetinin İnsan Hakları Özel Üyesi Jan Jarab da ”Bazı vakalarda zor kullanıldığının, hatta doktorların ırkçı nedenlerle zor kullandığının ihtimal dışı olduğunu iddia edemeyeceğim” diye konuştu.

Çek Cumhuriyeti’nde, Roman ailelerin devletin ödediği çocuk yardımı sayesinde gelirini artırmak amacıyla çok çocuk sahibi olduğu görüşü oldukça yaygın. Hükümetin İnsan Hakları Özel Görevlisi Jarab, bazı münferit ırkçı yaklaşımlara rağmen, ülkede Romanlar’a karşı sistemli bir dışlamadan söz edilemeyeceğini savundu. Jan Jarab, hastalara yeterli bilgi verilmemesini, bazı doktorların hastalar adına karar vermesini, temel sorun olarak görüyor.

Zorla kısırlaştırmak suç

Kadınların rızası olmadan kısırlaştırılması, Çek Cumhuriyeti’nde şimdiye dek geçerli olan yasalar kapsamında da ağır yaralama suçu olarak kabul ediliyor. Roman kadınların, kendi istekleri dışında kısırlaştırıldıkları yönündeki suçlamaların kanıtlanması durumunda, sorumlu doktorların adalete hesap vermesi gerekiyor.