1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

Çavuşesku çifti diktatörlüğün bedelini canıyla ödedi.

21 Aralık 2009

Bugün AB üyesi olan Romanya, komünist dikta rejiminin kanla tasfiye edildiği tek Orta ve Doğu Avrupa ülkesiydi. Kurtuluşu izleyen yıllarda bütün yaraları sarmak mümkün olmadı.

https://p.dw.com/p/LAA8
Fotoğraf: ullstein bild - Reuters
Rumänien Geschichte Revolution 1989 Kämpfe in Bukarest
Fotoğraf: picture alliance / dpa

Eski Sovyetler Birliği’nin Orta ve Doğu Avrupa’daki uyduları arasında komünizm sonrası geçmişi en hareketli ve olaylı olanı herhalde Romanya’dır. Nikolay Çavuşesku son derece acımasız ve kanlı bir milliyetçi komünist rejim kurmuş, muhalefetin organize olmasına fırsat vermemişti. Romanya, dikta rejiminin kan dökerek yıkıldığı tek eski Doğu Bloku ülkesidir. Nikolay Çavuşesku son nutkunu 21 Aralık 1989'da attı. Romanya diktatörünün konuşması ıslıklı protestoyla kesildi. Diktatör çaresizlik içinde kitleleri susturmaya çalıştı. Dikta rejiminin bir gün sonra tarihe karışacağının sinyali bu gösteride verilmişti. Ama o günü izleyen bazı gelişmelerin perde arkası halâ aydınlanmadı.

Çabuk ama kanlı tasfiye

Rumänien Geschichte Revolution 1989 Nicolae Ceausescu hingerichtet
Çavuşesku 25 Aralık 1989’daki iki saat süren duruşmanın ardından idama mahkum edilmiş ve kurşuna dizilmiştiFotoğraf: picture alliance / dpa

22 Aralık 1989'u izleyen günlerde Romanya’daki dikta rejimi fiilen tasfiye edildi. Ama ordu ile ‘terörist’ adı verilenler arasındaki sokak çatışmaları sürüyordu. Gizli servis Sekuritate’nin Çavuşesku’ya bağlı elit komandolarına 'terörist' adı verilmişti. Kısa sürede ülke kargaşaya sürüklendi. Asker sivillere ateş açtı. Siviller de askerlerin kurşunlarına hedef du. Olaylarda yaklaşık bin kişi öldü. Çoğu Rumen’e göre, bu çatışmalar, müstakbel devlet başkanı İon İliesku’nun çevresindeki yeni iktidar zümresine meşruiyet kazandırmak için tezgahlanmaktaydı. Bu konu Rumen kamuoyunda hâlâ tartışılıyor. Cinayetlerin sorumluları ne bulundu, ne de cezalandırıldı.

Çavuşesku'dan, İliesku'ya

Ion Illiescu
Devlet Başkanı İon İlieskuFotoğraf: AP

Çavuşesku’nun büyütüp sonradan kenara ittiği ve bir çoğunun trajedinin baş sorumlusu saydığı İliesku 1989’dan sonra üç kez devlet başkanlığına seçildi. Romanya'daki terörizm senaryosu onun kaleminden mi çıkmıştı? İliesku bu kavramı savunuyor ve kendini de teröristlerin kurbanları arasında sayıyor. Bu kasıtlı yanıltma girişiminin terör özelliği taşıdığını ve iktidara gelmelerini önlemek için hazırlandığını öne sürüyor. İliesku, Nikolay Çavuşesku ve eşinin gizli askeri mahkemede yargılanmalarını da savunuyor. Çavuşesku çifti 25 Aralık 1989’daki iki saat süren duruşmanın ardından idama mahkum edilmiş ve kurşuna dizilmişti. İon İliesku, hukuki bakımdan maskaralıktan başka bir şey olmayan Çavuşesku davasını da sahipleniyor.

Romanya hedeflerine vardı

Rumänien Geschichte Revolution 1989 Timisoara Flagge
Fotoğraf: picture alliance / dpa

Romanya’da İliesku’ya tapanlar da, ondan nefret edenler de var. Düşmanları, onun darbeyle iktidara gelip gizli servis ile kemikleşmiş kadroları komünizm sonrası döneme taşıdığını öne sürüyorlar. Böyle bir yargıya varma hakkı olanlardan biri de, 1980’li yıllarda Çavuşesku diktası aleyhinde propaganda yaptığı için üç yıl hapis yatan Radu Filipesku. Filipesku, dikta yönetiminin yıkılması sırasındaki şartları objektif bakışla değerlendiriyor. Filipesku, 'Hemen dengeli bir demokrasiye kavuşmayı bekleyemezdik. Güçlü siyasi partiler yoktu. Rejimi sürdürebilmek için partilere adam sızdırılmıştı. Ama bütün engel ve başarısızlıklara rağmen Romanya en önemli hedeflerine ulaştı. NATO ve Avrupa Birliği üyesi oldu. Ekonomik durumumuz iç açıcı olmasa da şimdiye kadar başardıklarımızla övünebiliriz' diyor.

Adalet tecelli etmiyor

Rumänien Geschichte Revolution Bukarest 1989 Panzer
Fotoğraf: ullstein bild - Reuters

1989’un kaos günlerinde yakınlarını kaybedenler ise memnun değil. Oğlu 1989 yılının son günlerinde askerler tarafından vurulan 82 yaşındaki Fizik Profesörü Anghel Cioran, 31 yaşında öldürülen oğlunun dosyasının raflarda çürümeye terk edildiğini söylüyor. Cioran, 'Mevcut adalet sistemimiz suçluların cezalandırılmasına izin vermiyor. Biz intikam peşinde değiliz. Sadece İlyesku’nun izan gösterip, ‘hata yaptım’, demesini istiyoruz. Sokağa dökülen gençler, kendilerine ateş açılabileceğini düşünmemişti. Masumdular, hiç uğruna öldüler' şeklindeki sözlerle hayal kırıklığını dile getiriyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Keno Verseck / Çeviren: Ahmet Günaltay

Editör: Murat Çelikkafa