Rusya AB'nin genişlemesinden endişeli

AB – Rusya ilişkilerinin iyileştirilmesinde, Moskova’nın başını ağrıtan başlıca engel, AB ile NATO’nun doğuya doğru genişlemesi. Ancak şu sıralarda AB ile Rusya arasındaki Ortaklık ve İşbirliği Anlaşması’nın yeni AB üyelerini de içine alacak biçimde genişletilmesiyle soruna çözüm bulunacak gibi görünüyor.

Bu amaçla Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, bugün Dublin’de AB Dönem Başkanı İrlanda Dışişleri Bakanı Brian Cowen ve AB dış politika temsilcileriyle temaslarda bulunacak. AB Konseyi Başkanlığı, 1 Mayıs’tan önce Rusya ile uzlaşmaya varılacağı umudunu dile getiriyor.

Moskova hep kuşkuluydu

AB’nin doğu Avrupa ülkelerine doğru genişlemesi planları, Moskova tarafından hep kuşkuyla izlenmişti. Nitekim, AB’ye yeni üye olacak doğu Avrupa ülkelerinin dördü, eski Sovyetler Birliği nüfuz alanına giren bölgelerdeki ülkeler. Diğer üçü, yani Baltık ülkeleri ise komünist dönemde Sovyetler’in bir parçası konumundaydı. Moskova, AB ile arasında mevcut olan Ortaklık ve İşbirliği Anlaşması’nın doğu Avrupa ülkeleri için de geçerlik kazanmasına razı gelmiyordu.

1997 yılında AB ile Rusya arasında imzalanan bu anlaşma, öncelikle ticari ilişkileri ve siyasi diyaloğu düzenliyor. Brüksel, mevcut anlaşmanın AB’ye üye olacak doğu Avrupa ülkeleri için de geçerli olmasını sadece formel bir gelişme olarak algılarken, Moskova bunu böyle görmüyor ve bu tür bir genişlemeden Rusya’ya zarar doğacağını ileri sürüyordu.

Rusya imtiyazlarını kaybedecek

1 Mayıs’ta AB’ye yeni üyelerin dahil olmasıyla, yeni mal ticareti ve Birlik dışındaki üçüncü ülkelerlerle gümrük uygulaması yönetmelikleri devreye girecek. Moskova, bu uygulamaların Rusya için de geçerli olacağına ve bu önlemler nedeniyle yılda 250 milyon euro’luk kayba uğrama tehlikesinin bulunduğuna dikkat çekiyor. Çünkü böyle bir durumda Moskova, şu an kimi doğu Avrupa ülkeleriyle ticari ilişkilerde sahip olduğu imtiyazlarını kaybetmiş olacak.

Bu nedenle Moskova, yeni üyelerin ortaklık anlaşmasına dahil edilmesi karşılığında, Rusya’ya bir çeşit siyasi ve ekonomik tazminat verilmesini arzuluyor ve 14 maddelik bir talep listesi sunuyor. Bunlar arasında, AB’ye yolculuk yapacak Rus vatandaşları için serbest vize uygulaması, çelik ve tahıl ürünleri için ithalat kotalarının yükseltilmesi ve gelecekte AB sınırları arasında kalacak olan Kaliningrad için Avrupa’dan daha fazla finans yardımı gibi farklı talepler bulunuyor.

Brüksel’in yanıtı

Şantaj anlamı taşıyan bu taleplere, Brüksel’in tepkisi serin kanlı oldu. Birlik’in genişlemesini tanımaması durumunda, ortaklık anlaşmasının da fiilen sona ermiş olacağı Moskova’ya bildirildi. Bu da Moskova’nın ticari ilişkilerinde önemli sorunlar doğacağı anlamına geliyor. Zira Rusya, dış ticaretinin yaklaşık yarısını genişletilen AB üyeleriyle yapıyor.

Avrupa’nın önde gelen kimi politikacıları, Rusya ile AB arasında siyasi bir buz dönemi başlamaması için çaba gösteriyorlar. Rusya tarafında da son haftalarda uzlaşma yönünde ilerleme gözleniyor. Moskova, 1 Mayıs’tan önce ortaklık anlaşmasının doğuya doğru genişletilmesi protokolünü imzalamaya yanaşmış durumda. Şu günlerde bu konudaki görüşmelerin tamamlanmış olması bekleniyor. Açık olan ise Moskova'nın AB’den bu konuda ne kadar taviz koparacağı konusu.