Suriye ve İran'da muhalefet hareketlendi

İran’ın ruhani lideri Ayetullah Ali Hamaney, 4 Şubat’taki cuma hutbesinde, Tunus ve Mısır’daki halk isyanlarını “İslam’ın uyanışı” olarak nitelendirmişti. Ancak Müslüman Kardeşler, hemen ertesi gün, Hamaney’e yanıt verdi ve Mısır’da yaşananların İslami bir direniş olmadığını, protestoların haksızlığa ve her türlü otokratik rejimlere karşı düzenlediğini açıkladı.

Arap dünyasında yaşanan gerilimle ilgili İran’ın çok az deneyimi olduğunu dile getiren İranlı muhalif gazeteci Sadık Cavadi Hazar, Tahran’daki yönetiminin yorumlarını şöyle değerlendirdi: “İran’daki iktidar sahipleri, dünyamızdaki bölgesel ve uluslararası değişimlerin birbirini güçlü bir şekilde etkilediğini biliyor. Ancak onlar, gelişmeleri kendi açılarından yorumluyor ve kamuoyunu bu tutumlarıyla etkilemeye çalışıyorlar.”

Dışarıdan bakıldığında İran yönetimi, Mısır’da daha fazla hak ve demokrasi talepleriyle düzenlenen protesto gösterilerine destek veriyormuş gibi görünüyor. Hatta Parlamento Başkanı Ali Laricani, internete konulan yasakları bile açık bir şekilde eleştirdi. Ancak İranlı muhalif Hazar, 2009 yılında düzenlenen kitlesel protesto gösterilerinin şiddetle bastırılmaya çalışıldığını ve internete yasaklar getirildiğini hatırlatarak hükümetin bu tutumunu gülünç bulduğunu söylüyor.

İran muhalefeti hareketlendi

Ahmedinejad yönetimi, isyanların İran’a sıçramasını önlemeye çalışırken muhalefet ise çoktan hareketlenmeye başladı. Mir Hüseyin Musevi ve Mehdi Karrubi liderliğindeki muhalifler, Mısır ve Tunus’daki halk ayaklanmalarına destek olmak için 14 Şubat’da büyük bir gösteri düzenlemeyi planlıyor.



İranlı muhaliflerin asıl amacı ise Yeşil Hareket’i yeniden canlandırmak. Rejim karşıtı blog yazarı Seray Mirdemedi, cezaevinden henüz çıkmış. Mirdemedi karşı karşıya kaldıkları baskıları şöyle dile getirdi: “Bir polis devletindekine benzer bir durum söz konusu. Tüm rejim karşıtları baskı altında. Ya ev hapsinde ya da cezaevindeler. Reform yanlısı partilerin, eğer tabii henüz yasaklanmadılarsa, faaliyetleri engelleniyor. Eleştiren gazeteler ise zaten kapandı.”

Suriye'de tepkiler bastırılıyor

Tek partili sistemin geçerli olduğu Suriye’de de yıllardan beri biriken bir potansiyel var. Ancak “Demokratik İslam Hareketi” adlı bir oluşumun geçen perşembe günü düzenlediği protesto gösterisi, liderleri Hasan Muhammed Naggar’ın gözaltına alınması ile sonuçlandı. Suriyeli muhaliflerin internet üzerinden örgütlenerek hafta sonu yapmayı planladığı gösteri ise son anda iptal edildi.

Suriye güvenlik güçleri, protestoları engellemek için muhalefeti günlerdir baskı altında tutuyor. Ancak buna rağmen ülkenin önde gelen 39 rejim karşıtı “Adalet ve Özgürlük” adını verdikleri bir ortak bildiri yayımlamayı başardı.

Bildiriye imza atanlardan biri de yıllarını cezaevinde geçiren yazar Yasin El Heysalih şunları söyledi:

“Hükümet, Mısır ve Tunus’dakiler gibi olmadığımızı düşünüyor. Ama bu doğru değil. Eğer insanların onuru söz konusu ise biz de aynı durumdayız. Mısır’daki başkaldırı mutlaka başarıya ulaşmalı. Bunu gerçekten çok diliyorum. Ancak Mısırlılar, demokratikleşme dalgasını Arap dünyasında başlattığı için zaten başarıya ulaşmış da sayılır.”

Baas Partisi, Suriye’de 1963’den beri iktidarda. Ve o dönemde konulan olağanüstü hal yasası hala yürürlükte. Bu nedenle özgürlükler sık sık kısıtlanıyor, ayrıca muhalif politikacılar da her zaman tutuklanma tehlikesi ile karşı karşıya.





Reform çağrısı

Suriye, farklı etnik ve azınlık gruplarının birlikte yaşadığı bir mozaik: Araplar, Kürtler, Asuriler, Ermeniler, Dürziler, Aleviler ya Hrıstiyanlar. Kürt Demokratik Birlik Partisi’nden Muhammed Zaradeşt bu nedenle reformların acilen hayata geçirilmesi gerektiğini belirterek “Suriye’nin ulusal çıkarları ve bölgedeki halk hareketleri göz önüne alındığında, ülkedeki huzursuzlukları en aza indirgemek ve iç barışı korumak için siyasi, ekonomik ve sosyal reformların yapılması gerektiğine dikkat çekiyoruz” diyor.

Suriye’de huzursuzluğu işsizlik, yolsuzluk ve sosyal adaletsizlik de tetikliyor. 22 milyon nüfuslu ülkede bugün halkın yüzde 14’ü yoksulluk sınırının altında yaşıyor ve çoğu genç olmak üzere halkın beşte biri işsiz.


© Deutsche Welle Türkçe

Shabnam Nourian, Lina Hoffmann / Çeviri: Hülya Köylü

Editör: Ahmet Günaltay