Suriye'de radikallerin etkisi

BM ve Arap Birliği'nin Suriye özel temsilcisi El Ahdar El İbrahimi, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile bir araya geldi. El İbrahimi, görüşmelerde ateşkes konusunda muhalefet gruplarından bir "taahhüt" yerine "vaatler" aldığını söyledi.

Kurban Bayramı boyunca geçerli olacak bir ateşkes ilanı için Suriye'nin başkenti Şam'da Esad ile bir araya gelen El İbrahimi, görüşme sonrası gazetecilere yaptığı açıklamada, hazırladığı barış planının Esad'ın muhaliflerinden çok büyük bir karşılık gördüğüne dikkat çekti. İbrahimi, ''Hepsi bunun iyi bir fikir olduğunu ve planı desteklediklerini söyledi'' dedi.

Ancak Suriye'de şiddet kolay kolay sona erecek gibi görünmüyor. Düşünce kuruluşu Uluslararası Kriz Grubu'nun geçen günlerde kamuoyuna açıkladığı Suriye'deki muhalif gruplarla ilgili raporu, muhaliflerin giderek köktendinci çevrelerin etkisi altına girdiğine işaret ediyor.

Uluslararası Kriz Grubu'nun Irak, Lübnan ve Suriye uzmanı Peter Harling'e göre Suriye'de birbirinden farklı çok sayıda köktendinci muhalif grup var. Bu grupların ağırlıklı olarak Suriye toplumundaki muhafazakâr tabakadan geldiğine dikkat çeken Harling, "Bu kişiler sosyal açıdan ihmâl edilmiş, yoksul tabakadan. Bunlar arasında ortaya çıkan direniş tesadüfi bir biçimde, kendi içinde organize olarak oluşmuş. Bu insanlar son derece muhafazakâr bir dünya görüşüne sahip. Ve bu da silahlı muhalefetin yapısına katkıda bulundu" diyor.

Farklı gruplar da var

Ancak Suriye'de El Nusra cephesi gibi, organize bir biçimde oluşmuş, farklı muhalif gruplar da mevcut. Üstelik El Nusra gibi radikal grupların tek amacı Esad rejimini sona erdirmek değil. Bu grup tıpkı Irak'taki El Kaide örgütü gibi ağırlıklı olarak sivillerin yaşadığı yerlerde intihar saldırıları düzenliyor. Peki, Suriyeli muhaliflerin El Nusra ve diğer radikal gruplara bakış açısı nasıl?

Suriye uzmanı Peter Harling, bu soruyu şöyle yanıtlıyor: "Aslında Suriye'deki birçok muhalif grup lâik. Dinle alakâları yok. Buna rağmen ülkedeki silahlı islamcı güçlere yöneldiler, çünkü bu gruplar yurtdışındaki islamcı ağlar özellikle de Körfez Bölgesi'nce destekleniyor. Bu insanlar çatışmaların ortasında. Bu nedenle silaha ve cephaneye ihtiyaçları var. Bunu da camiler üzerinden organize olan, Körfez Bölgesi'ndeki köktendinci islamcı gruplardan alıyorlar. Destek bunun yanı sıra Körfez Bölgesi'nde yaşayan, ekonomik durumu iyi Suriyeli işadamlarından da geliyor. Bütün bunlar silahlı muhalefetin kimliğini şekillendiriyor. Bu muhalifler çoğu zaman dışarıya yönelik yaptıkları açıklamalara kendileri de inanmıyor fakat ancak bu sayede kendilerine mali destek sunanların isteklerini karşılamış oluyorlar."

Batı'nın tavrı

Harling'e göre, Suriyeli muhaliflerin radikal, silahlı gruplara yönelmesinde, Batı'nın kendilerine yeterince destek sunmamasının da etkisi büyük. Harling'e göre Suriyeliler aslında Batı'dan umduğunu bulamadı:

"Suriyeliler başlarda uluslararası toplumun belli bir noktada ülkeye gireceğinden yola çıkıyordu. Sonuçta yalnız bırıkalmayacaklarına inanıyorlardı. Gerçekten de uluslararası toplumdan, silahlı grupları, durumu daha tırmandırmaya götürecek kadar cesaretlerdiren sinyaller geldi. Ancak yapılan açıklamaları icraatlar takip etmedi. Sadece Esad yönetimine yönelik yaptırım kararları çıktı. Bu yaptırımlar da Esad rejiminden çok sivilleri zor duruma düşürdü. Yardım sunulduğunda da isyancıların ihtiyacı olan silah konusunda yardım yapılmadı. Buna rağmen uluslararası toplum isyancıları, ülkede siyasi bir süreci başlatacak tavizleri vermemeleri konusunda cesaretlendirdi, bu yönde sinyaller verildi."

Suriye uzmanı Peter Harling'e göre, Suriye'de şiddet kolay kolay sona ermeyecek. Çünkü ülkede şimdiye dek çok kan aktı, dolayısıyla tarafların birbirine duyduğu nefret büyük. Harling, tarafların aynı masaya oturabilmesi için zaman geçmesi gerektiğini, bunun olabilmesi için de yurtdışındaki destekçilerinin tavrının değişmesi gerektiğini belirtiyor. Suriye uzmanı, silahlı muhalefetin bölündüğünü, bazı grupların biraraya gelip, birlik olsalar da aynı zamanda birbirlerine rakip olduğunu söylüyor.

Harling, "Uluslararası toplum silahlı muhalifet içindeki farklı grupları daha güçlü koordine edebilirse iyi olur. Bu silahlı gruplara mali destek sağlayan sponsorlar çok farklı ve hepsinin izlediği program da başka. Bunun en önemli nedeni, uluslararası alandaki Esad karşıtı grupların bölünmesi" diye konuşuyor.

©Deutsche Welle Türkçe

Kersten Knipp / Çeviren: Hülya Topçu

Editör: Başak Sezen