Suriye’nin Kürt sorunu

Suriye’de Kürtler‘le Araplar‘ı karşı karşıya getiren olaylar, 12 Mart’ta yapılan bir futbol maçıyla başladı. Suriye’nin kuzeyindeki, Türkiye sınırına yakın Kamışlı kasabasında, Araplar‘ın futbol takımı olarak bilinen Fetva, Kürtler‘in Cihat takımıyla karşılaştı. Maçta olayların tam olarak nasıl başladığına dair farklı anlatımlar var: Kürt tarafı, Arap izleyicilerce kışkırtıldığını ileri sürüyor. Buna karşılık, Şam’daki resmi çevreler olayı Kürtler‘in başlattığını belirtiyor.

Kamışlı’da başlayan olaylar, ilerleyen günlerde Suriye’nin kuzeyinde bulunan diğer illere de yayıldı. Kamışlı’nın yanı sıra Halep ve Haseki illerinde de yaşamını yitirenler oldu. Kürt tarafına göre, ölü sayısı 40. Şam’daki İçişleri Bakanlığı sayıyı 25 olarak belirledi. Suriye nihayet durulmuş, huzur, artık yeniden sağlanmış görünüyor. Ancak yaşananlar ve beraberinde gelen sonuçlar, Suriye kamuoyunu ikiye bölmüş durumda.

Komplo teorileri

Kamışlı’daki futbol maçının tetiklediği olaylarla ilgili komplo teorileri dilden dile dolaşıyor. Araplar, olayın Kürtler tarafından bilinçli olarak kışkırtıldığı, amacın, tıpkı Irak’ta olduğu gibi, Amerikalılara saldırı için bir fırsat vermek olduğu görüşünde.

Buna karşılık Kürtler ise olayın Suriye devletinin bir operasyonu olduğunu, Kürt azınlığın haklarının gelişim aşamasında boğulmasının hedeflendiğini iddia ediyor. Aslında Suriye’de Araplar ve Kürtler zaman zaman karşı karşıya gelmişlerdi. Ancak daha önce çatışmalar hiçbir zaman bu raddeye varmamıştı.

Farklı etnik gruplar

Suriye’nin kuzeyinde yaklaşık 1,5 milyon Kürt yaşıyor. Kürtler, Suriye’de nüfusun yaklaşık yüzde 10’unu oluşturuyor. Çerkezler, Asuriler, Ermeniler, Süryaniler ve küçük bir Musevi grup, Suriye’de yaşayan diğer azınlıkları oluşturuyor.

Şam yönetimi, tıpkı Ankara gibi, Kürtler‘e kuşkuyla yaklaşıyor. Ankara ve Şam’ın kuşkulu bakışının kökeninde, Iraklı Kürtler‘in bağımsızlık çabalarının itibari başarısı yatıyor.

ABD’nin baskısı

Suriye lideri Beşar Esad açısındansa, kuzeydeki çatışmalar oldukça zamansız. Esad, bir yandan demokratikleşme vaatlerini tutması için kendisini sıkıştıran muhalefetle mücadele ediyor.

Diğer yandan da, ABD, siyasi ve ekonomik yaptırımlar uygulayacağını ilan ederek, Şam’a uyguladığı baskıyı daha da artırıyor. Washington, Şam’ın uluslararası teröre destek verdiği görüşünde. Amerika bu yüzden Kamışlı olaylarına tepki göstermekte gecikmedi: Washington, Esad’ın Kürt azınlığa uyguladığı baskıya son vermesini talep etti.

Vatandaşlık hakkı istiyorlar

Suriyeli Kürtler’in önde gelen taleplerinden biri, ”haymatlos” olarak addedilen 250 bin Kürt‘ün vatandaşlık haklarına kavuşması... Sözkonusu Kürtler, 1962 yılında yapılan nüfus sayımında her nasılsa ”unutulmuş”. Suriye’de şimdiye kadar Kürt azınlığa sempatiyle bakan muhalefetse, Kamışlı olaylarını anlayışla karşılamakta zorluk çektiklerini söylüyor. İnsan hakları eylemcisi Ammar Kurabi, Kürtler‘in milli birlikten söz etmelerine karşın, kendi başlarına hareket ettiklerini ifade ediyor.

Irak’taki rejim değişikliğinin ardından komşu ülke yönetimleri, en çok istikrarsızlıktan endişe duyuyorlar. Çünkü istikrarsızlık, bağımsızlık ve özgürlük kıvılcımının çakabilmesi için uygun bir ortam anlamına geliyor.