Türk sanatçıların "Görünmezlik Taktikleri"

TANAS Sanat Galerisi, Berlin’in ünlü modern sanat müzesi Hamburger Bahnhof’un yakınında, eski bir fabrika binasında açılan galeriler arasında yer alıyor. TANAS, çağdaş Türk sanatçılarının işlerinin Berlin’de sergilenmesi için bir platform sunuyor.

Görünmezlik Taktikleri

Sanat sözcüğünün tersten okunması olan TANAS'ta 15 Ocak'a kadar devam edecek olan serginin adı "Görünmezlik Taktikleri" (Tactics of Invisibility) adını taşıyor. Küratörlüğünü Daniela Zyman ve Emre Baykal'ın yaptığı sergide 14 Türk sanatçısının yapıtları sergileniyor. Viyana Thyssen Bornemisza Art Contemporary ve İstanbul Arter sanat galerilerinin işbirliği ile açılan sergi, daha önce Viyana'da sanatseverlerin beğenisine sunulmuştu. "Görünmezlik Taktikleri"nin Berlin'in ardından İstanbul'da sergilenmesi planlanıyor.

Sergi Sarkis, Ayşe Erkmen, Füsun Onur gibi eski kuşak sanatçılarla Esra Ersen, Nevin Aladağ, Nasan Tur gibi genç isimleri bir araya getiriyor. Sanatçılar işlerinde kültürel, sosyal, politik ve dinî anlamda ”görünmezlik” temasını ele alıyorlar. Berlin’de yaşayan sanatçı Esra Ersen, çalışmalarında bir anlamda ”görünmez” olmayı istediğini söylüyor: ”Hiç bir zaman sözümü bağırarak söylemek istemiyorum. Kendimi daha geriye çekerek, insanların hatta kendi sözlerini üretebilmelerini istiyorum. Ve bunu da söylemek istenilen şeyi direkt gösterek değil, başka bir taktik kullanarak göstermeye çalışıyorum.”

"Türküm, Doğruyum, Çalışkanım..."

Esra Ersen'in serginin dikkat çeken işlerinden olan enstalasyonu "Türküm, Doğruyum, Çalışkanım..." (I am Turkish, I am Honest, I am Diligent...) adını taşıyor. Türkiye’de ilkokul öğrencilerinin giydiği beyaz yakalı siyah önlükleri sergileyen Ersen, bu enstalasyonu ile Türkiye'deki sistemi eleştiriyor.

Avusturya’nın Linz kentindeki ilkokul öğrencilerine bir hafta boyunca bu önlüğü giydiren ve onlardan günlük tutmalarını isteyen Ersen, önlüklerin üzerine çocukların günlüklerinden parçalar yazıyor. Önlük giyen çocukların durumunu film ve fotoğraflarla belgeleyen Ersen, çocukların bir hafta içinde beden dilinin değiştiğini fark ediyor.

Ersen, bu farklılığı şu sözlerle anlatıyor: "Hepsini bir araya toplayıp, fotoğrafladım onları. Çocukların oturması, kameraya bakışları bile, yani dik oturuyorlar, daha ciddi görünüyorlar ve düzen oluşturmaya çalışıyorlar. Tabii bireysellikler kaybolmaya başlıyor. Tabii bütün bu aynı zamanda üniformanın yapmak istediği şey, yani sizi o bütünün bir parçası haline getirip, kontrol altında tutabilmeyi sağlamak ve o düzeni devam ettirebilmek, o sistemi devam ettirebilmek."

Aladağ'ın "Renkler"i

Berlin’de yaşayan sanatçı Nevin Aladağ’ın, Danimarkalı tasarımcı Poul Henningsen’ın lambaları üzerine renkli naylon çoraplar geçirdiği enstalasyonun adı ”Renkler” (Colors) adını taşıyor. Son çalışmalarında kimlik temasını işleyen Aladağ, bu lambalar için de yeni bir ”kimlik” yaratıyor.

Aladağ, ”Bu lambalar belki daha görünür oldu. Lambalar yeni bir yüzey ve görünüm kazandı. Ama bu lambanın bu yüzeyin altında saklandığı anlamına gelmiyor, çünkü lambanın şekli hâlâ görülebiliyor. Bir anlamda ikinci bir kabuk oluştu. Yüzey her zaman için değiştirilebilir. Bu çalışmanın arkasında yatan fikir, form, renk ve yüzey arasında bir diyalog oluşması” diyor.

Görünmezlik Taktikleri'ne ilgi

”Görünmezlik Taktikleri” Türk sanatçılara ilişkin önyargıları yıkan bir sergi. Alman basınında çıkan haberlerde olumlu övgüler alan sergiyle ilgili olarak Berlin’de yayınlanan kent magazin dergisi Tip, ”neredeyse hiç bir ülkeden Türkiye’den olduğu gibi bu kadar heyecan verici sanat eserleri gelmiyor” ifadesini kullandı. TANAS’ın yöneticisi René Block, galeride eserleri sergilenen Türk sanatçılara olan ilginin her geçen gün arttığını belirtiyor.

”Bu ilginin elbette iki yılda bir uluslararası düzeyde sanatseverleri kente çeken İstanbul Bienali’le bağlantısı var" diyen Block, Türk sanatçıların Avrupa'da da yakından takip edildiğine dikkat çekiyor: "Bu yıl içinde Avrupa’da iki önemli sanat ödülünün Türk sanatçılara verildiğini düşünürseniz... Bir Belçika Ödülü Kutluğ Ataman’a ve bir kaç hafta önce de Düsseldorf’da Nam Jun Paik Ödülü Ali Kazma’ya verildi. Kanımca gösterilen bu büyük ilgi Türk sanatı için de çok olumlu bir gelişme.”

© Deutsche Welle Türkçe

Jülide Danışman / Berlin

Editör: Ahmet Günaltay