'Türkiye dikkatli olmalı'

Irak Bölgesel Kürt Yönetimi lideri Mesut Barzani’nin “Irak parçalanıyor; bu bazılarının görmek istemediği gerçek” sözleri Ankara’da geniş yankı buldu. Irak’ta Irak Şam İslam Devleti Örgütü’nün (IŞİD) güçlenmesinin arkasında Bağdat’taki hükümetin ‘kötü politikası’nın olduğunu savunan Barzani'nin, Sünni-Şii geriliminin daha da tırmanacağına ilişkin görüşleri, Ankara için Irak’ın bütünlüğünün nasıl korunacağına dönük soruları da beraberinde getirdi.

Türk Dışişleri Bakanlığı'na göre, Maliki’nin Sünnileri sürekli rahatsız eden ‘ayrımcı politikaları’ ülkedeki gerilimin tırmanmasında temel rol oynuyor. IŞİD’in de etkisiyle bölgede bir iç savaş yaşandığını düşünen Ankara için Kürt liderlerden gelen açıklamalar ise sürpriz değil. Ankara Irak’ın bütünlüğünden yana bir tutum izlemeyi, ancak bölgedeki gelişmeleri de gözardı etmemeyi planlıyor. Her durumda bir mutabakat oluşturulması gerektiğine dikkat çeken diplomasi çevreleri, Irak'ın bölünmesi durumunda Türkiye – Irak ilişkilerinin bozulacağı senaryolarına da karşı çıkıyor.

“Silahlı çatışmaya dikkat”

Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi (EDAM) Başkanı Sinan Ülgen, Irak’ın parçalanma sürecinin Türkiye ve bölge açısından kolay atlatılacak bir travma olmayacağına dikkat çekerken, Türkiye’nin bu süreçte çok dikkatli davranması gerektiğini belirtiyor. Ülgen, Türkiye'nin bütün bir Irak içinde ekonomik açıdan Türkiye’yle ilişkilerini geliştirmiş bir bağımsız Kürdistan oluşumuna daha sıcak baktığını hatırlatırken, bu bakışın Barzani tarafından olumlu değerlendirildiğini ve gelinen noktada Barzani’nin bağımsızlıktan kolaylıkla söz ettiğini dile getiriyor.

Bu noktada Türkiye'nin, 'Silahlı bir çatışmaya dönmeden Kürtlerin bağımsızlık ilanı olabilir mi?' sorusu üzerinde durması gerektiğini anlatan Sinan Ülgen, Kürtlerin bağımsızlık ilanının Arap-Kürt çatışmasına dönüşmesi durumunda hem Kürtler hem de Türkiye’nin ciddi istikrarsızlık sorunu yaşayacağını söylüyor.

Ülgen, Türkiye’nin Maliki yönetimiyle iletişiminin yok denecek kadar zayıf olduğunu hatırlatırken, Türkiye’nin Barzani yönetimini mutlaka sağduyuya davet etmesi gerektiğinin altını çiziyor ve “Türkiye, Barzani’yi ikna etmeyi başarmalı ve Barzani de bağımsızlık yolunu Bağdat’la bir çeşit müzakere ederek, anlaşarak açmalı. Eğer tek taraflı bağımsızlık ilan ederse, bunun silahlı bir çatışmaya dönme riski çok yüksek” diyor.

Arap ülkeleri arasında ‘sıkı bir dayanışma’ olduğunu, bu dayanışmanın Kürtleri kapsamadığını hatırlatan Ülgen, sadece Kürtleri destekleyen bir Türkiye’nin sadece Bağdat yönetimini değil, Arap ülkelerini de karşısına alabileceği riskine de dikkat çekiyor ve “Türkiye’nin çok dikkatli hareket etmesi lazım” uyarısında bulunuyor.

“Türkiye tabularından kurtuldu”

Türk-Irak Dostluk Derneği Başkanı Mehmet Kapkiç ise Barzani’nin “Irak parçalanıyor” açıklamasının tamamen bölgedeki gerçekleri yansıttığını ve Türkiye ile Kürt halkının yakınlaşmasının bir göstergesi olduğunu söylüyor. Sünniler ve Şiiler arasındaki gerilim konusunda sürekli uyarılarda bulunan Barzani’nin bugün “Biz, bu savaşın bir parçası olmak istemiyoruz. Kendi yolumuza gitmek istiyoruz” mesajı verdiğini dile getiren Kapkiç, bu mesajların Türkiye-Irak ilişkilerini asla kötü etkilemeyeceği görüşünü savunuyor.

Kapkiç, Barzani’nin bugünkü açıklamalarının eskiden ‘savaş nedeni’ sayıldığı bir Türkiye’nin, tabularından kurtulduğunu anlatırken, Kürt halkı bağımsızlık ilan ettiğinde Türkiye-Irak ilişkilerinin daha da güçleneceği tahmininde bulunuyor. Barzani yönetiminin Türkiye’yle istişare içinde olduğunu hatırlatan Kapkiç, “Şiddeti dışlayan bir Kürt yönetimi, atacağı her adımın bölgeye getirisini hesaplayacaktır. Kürtlerin olası bir bağımsızlık ilanında bulunması, ülkedeki şiddeti tırmandıracak değil, dindirecek güçte olacaktır” diyor.

Kapkiç, Türkiye’nin Irak’ın bütünlüğü için her türlü uyarıda bulunduğunu ancak Maliki yönetiminin bu uyarılara kulak asmadığını belirtirken, “Görünen o ki, Maliki yönetimi Sünnileri rahatsız eden hukuk dışı uygulamalarından vazgeçmeyecek ve ülkede sorun büyüyecek. Irak’ın bölünmesinin tek nedeni de Maliki’nin hukuk dışı uygulamaları olacaktır” diye konuşuyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Hilal Köylü / Ankara