Tayvan depreme nasıl hazırlanıyor?
4 Nisan 2024
Uzmanlar, Tayvan'da Çarşamba günü meydana gelen 7,4 büyüklüğündeki depremin yol açtığı yıkım ve can kaybının görece az olmasının nedenlerini masaya yatırdı.
Tayvan, yoğun sismik hareketliliğiyle bilinen ve "Ateş Çemberi" olarak adlandırılan bölgede, iki tektonik plakanın kesişme noktası yakınlarındaki bir ada üzerine kurulu. Tayvan bu nedenle aynı bölgedeki Japonya gibi geçmişte birçok deprem felaketi yaşayan ve bunlardan dersler çıkarmayı bilen bir ülke olarak ön plana çıkıyor.
Ülkede dün 10 kişinin ölümüne neden olan sarsıntı, Tayvan'da 21 Eylül 1999'da meydana gelen ve yaklaşık 2 bin 400 kişinin ölümüyle sonuçlanan 7,7 büyüklüğündeki depremden sonra gerçekleşen en büyük deprem olarak kayıtlara geçti.
Uzmanlara göre, Çarşamba günkü depremde can kaybının az olmasını sağlayan faktörlerin başında, binaların inşasına ilişkin deprem yönetmelikleri ve bunların sıkı bir şekilde uygulanması geliyor.
Can kayıplarının ana sebebinin depremler değil, çöken yapılar olduğuna dikkat çeken ABD Jeolojik Araştırma Merkezi (USGS), "Büyük depremlerin çok az hasara neden olduğunu da görüyoruz. Çünkü hafif sallantılara neden oluyorlar ve/veya binalar sallantılara dayanlıklı inşa ediliyor... Diğer vakalarda ise daha küçük depremler daha büyük sallantılara neden oluyor ve/veya binalar sallantılara dayanabilecek şekilde tasarlanmıyor ya da inşa edilmiyor" değerlendirmesinde bulunuyor.
Tayvan, hem yurt içinde hem de yurt dışındaki büyük deprem felaketlerinden edindiği derslerle onlarca yıl önce bina yönetmeliklerini değiştirdi.
Ancak ardından 1999 depremi geldi. Bu depremde 50 binden fazla bina yıkıldı. Bunun üzerine Tayvan, bina yönetmeliğini depreme dayanıklı inşaat yöntemlerini içerecek şekilde güncelleyip geliştirirken afet yönetimi yasalarını da güçlendirdi.
Tayvan'da 1999 depreminin gerçekleştiği 21 Eylül günü, ulusal tatbikat günü ilan edildi. Her yıl 21 Eylül'de insanların cep telefonlarına olası deprem ve tsunamilere yönelik hazırlık amacıyla mizansen uyarı mesajları gönderiliyor, okullarda tahliye tatbikatları gerçekleştiriliyor.
Türkiye'ye de gittiler
Tayvan, deprem öncesi kadar deprem sonrasına da hazırlıklı bir ülke.
Tayvan'daki kent ve kasabalarda olası felaketlere anında müdahale için 7/24 hazır bekleyen kurtarma ekipleri bulunuyor.
Örneğin son depremde, Kaohsiung kentindeki yetkililer depremin merkez üssüne gidecek kurtarma ekiplerini bir saatten kısa bir süre içinde seferber edip en yakın hava üssüne göndermeyi başardı.
Sık sık dünyanın başka yerlerindeki felaket bölgelerine de ulaşan bu ekipler geçen yıl Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından Türkiye'ye de gitmişti.
İleri teknoloji şirketleriyle tanınan deprem ülkesi Tayvan, gelişmiş bir erken uyarı sistemi de kullanıyor. Bu sistem sayesinde şiddetli olabilecek yer sarsıntıları başladıktan birkaç saniye sonra vatandaşların cep telefonlarına mesaj ulaşıyor.
Daha iyi koordinasyon
Tayvan'da dünkü depremin en çok etkilediği kent olan Hualien'deki yerel yetkili Chang Tung-yao, altı yıl önce yaşanan depremde edinilen tecrübe sayesinde çok daha organize hareket edebildiklerini belirtiyor.
Kentte muhtarlık yapan Chang, 2018 yılında meydana gelen ve yedi kişinin ölümüne neden olan 6,4 büyüklüğündeki depremden beri yerel makamların afet müdahalesi ve yardım konusunda merkezi hükümet birimleri ve sivil toplum kuruluşlarıyla koordinasyonu geliştirdiğini söylüyor.
"Herkes işini yapıyor" diyen Chang, deprem sonrası hasarı mümkün olan en düşük seviyede tutabilmek için tüm birimlerin hep birlikte çalıştığını ifade ediyor.
"Mustard Seed Mission" adlı yardım kuruluşunun Hualien'deki yetkililerinden Donna Wu da 2018 yılındaki müdahaleyi kaotik olarak yorumladı:
"Herkes aynı şeyi yapıyordu. Görev dağılımı yoktu. Bu kez her grup ayrı bir görev ifa etti."
DW,AFP,Reuters/CÖ,EC