Ukrayna'da köklü değişim

Kiev’de gösteri yapan PORA adındaki sivil toplum hareketi üyesi binlerce göstericiden birisi olan Sascha “Ukrayna bir bütün haline geldi, Kırım’dan bile destek aldık. Sokaklarda insanlar bizleri selamladı, elimizi sıktı. Ukrayna’nın buna ihtiyacı var. Benim hoşuma giden, bu süreçte üzerime düşen görevi yerine getirmem” diyor. Göstericiler arasında her yaş ve meslek grubundan insana rastlamak mümkündü. Sayıları yüzbinlere ulaşan protestocuların, gösterilerini barış içinde yapmalarına kimse ihtimal vermiyordu. Ancak gösteriler başarıya ulaştı.

Kitle İletişim Enstitüsü’nden Sergey Taran da gösterilerin başarıya ulaşmasının nedenini, "Ukrayna toplumu çok değişti. Toplum, politik bir ulusa dönüştü. İnsanlar kendilerini sadece nüfusun bir parçası olarak değil, vatandaş olarak hissetmeye başladı. Düzenlenen kitle gösterileriyle iktidarı değiştirebileceklerini gördüler. Çünkü daha önce bu tür gösterilerle iktidarın, ancak Çek Cumhuriyeti ya da Almanya’da değişebileceğine inanıyorlardı ama Ukrayna’da değil” diyor.

Gösterilere orta kesim de destek verdi

Ukrayna’da demokrasi için mücedele eden sivil toplum örgütlerinden Yasa Girişimleri Ajansı’nın yöneticisi Ihor Kohut ise gösterileri özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerde çalışanların desteklemesinin önemine değiniyor:

"Turuncu devrim birdenbire değil, geçtiğimiz beş altı yıl içinde gelişerek gerçekleşti. İktidarın hoşuna gitmeyen haberler yaptığı için gazeteci Georgiy Gongadse’nin öldürülmesinden sonra insanlar sokaklara döküldü. Ancak toplum bu harekete çok fazla destek vermemişti. Özellikle turuncu devrime destek veren küçük ve orta ölçekli işletmelerde çalışan orta kesim, o protestolara destek vermemişti.”

Küçük ve orta ölçekli işletmeler, çalışanlarının, Ukrayna’da muhalefet yanlısı Yuşçenko’nun iktidara gelmesi için yapılan protesto gösterilerine katılmasına izin verdi hatta bazı işyerleri bir süreliğine kapatıldı. Bu işletmeler, Kiev’de gösteri yapanlara para, yatak, battaniye ve çadır yardımı yaptılar. Gösterilerin barışçıl yapılması Ukrayna’daki rejimi şoke etti. Hatta gösteriler sırasında Kiev’de suç işleme oranı bile geriledi.

Yabancı vakıfların etkisi

Ukraynalı sivil toplum örgütü yöneticisi Kohut, gösterilerin iktidar üzerinde etkili olacağını sadece vatandaşların değil, mahkemelerin de anladığına dikkat çekiyor. Örneğin Yüksek Mahkeme, muhalefetin sonuçlara itiraz ettiği ikinci tur seçimlerin yeniden yapılmasına karar verdi. Bu, Ukrayna için bir yenilik anlamına geliyordu. Çünkü o güne değin iktidarın baskısı, mahkemelerin verdiği kararları etkiliyordu.

Ukrayna’daki birçok sivil toplum kuruluşu, Avrupa ve Amerikalı vakıflar tarafından desteklendi. Örneğin Amerikalı milyarder George Soros 2004 yılında Ukrayna’da eğitimin kalitesinin artması, demokrasinin yayılması ve medyanın özgür olması için yedi milyon dolar yardım yaptı. Freedomhouse isimli bir başka Amerikalı vakıfsa Ukrayna’da vatandaşların seçimlere gidip oy vermesini desteklemeyi amaçlayan projelere 2004 yılında yedi milyon dolar kaynak ayırdı. Projenin müdürü Juhani Grossman şöyle konuşuyor:

“Ukrayna’daki bazı organizasyonlara küçük bağışlar yaptık. Bu bağışların yapıldığı projelerden birinde örneğin köylerde yaşayan kadınlara destek verilmesi hedefleniyordu. Bu kadınlar sosyal açıdan aktifti, ama seçimlerin nasıl yapıldığı konusunda çok az bilgiye sahipti. Biz de kadınların evlerine giderek onlara seçim prosedürü hakkında bilgi verecek bir organizasyona mali yardım yaptık.”

Değişim kolay olmayacak

Ukrayna’daki organizasyonlara mali yardım yapan vakıflar insanların bilinçli davranmalarını ve kendilerini yönetenleri önümüzdeki yıllarda daha sıkı takip etmelerini umut ediyor. Kitle İletişim Sergey Taran, Ukrayna’da kökleşen eski sistemin değiştirilmesinin kolay olmayacağını söylüyor ve ekliyor:

“Ukrayna’da sivil toplum duygusunun oluşması 10 yıldan fazla sürdü. Bu yüzden bunun ortadan kaldırılması kolay olmayacak. Tabii bu AB’ne de bağlı. AB Ukraynalılar’ın demokrasi talebini görmezlikten gelirse, bu büyük bir hayalkırıklığına neden olur."