"Uyuşturucu yerine ekmek"

Afganistan’ın gayrisafi milli hasılasının yaklaşık yüzde 60’ını haşhaş üretiminden elde edilen gelir oluşturuyor. Haşhaş çiçeğinden yılda iki kez alınan özsuyun kurutulması ile ham afyon elde ediliyor. Afyon ise eroinin hammaddesi. Afyon, Hindikuş dağlarının ikiye böldüğü bu fakir ülkenin sadece ana ihraç maddesi değil, aynı zamanda Afgan toplumu içinde büyük bir sorun. Birçok insan savaşın travmasını uyuşturucu ile unutmaya çalışıyor.

Hamid Karzai yönetimi de bu sorundan rahatsız. Uyuşturucu ile mücadele konusunda, uluslararası toplumun da baskısı ile bazı önlemler alınarak dünyada ilk kez bir “uyuşturucu ile mücadele bakanlığı” kuruldu. Bakanlığın sözcüsü Said Muhammed Azam, yapılan çalışmalar hakkında şu bilgiyi verdi:

“Uyuşturucuyla mücadele amacıyla oluşturulan özel komite ayda iki kez biraraya geliyor. Bugünkü toplantıyı Karzai bizzat yönetti. Afgan hükümeti, uyuşturucu ile mücadelele konusuna büyük önem veriyor. Devlet Başkanımız, Afganistan’ın bu illetten kurtulmasını şahsi meselesi olarak görüyor.”

Yol katedilemedi

Hükümeti eleştirenler ise uyuşturucu ile mücadelede bir arpa boyu bile yol kat edilmediğini dile getiriyorlar. Hükümet ise bu eleştiriye rakamlarla cevap veriyor. Bugüne kadar 60 uyuşturucu üretim laboratuvarı kapatılmış ve 50 ton uyuşturucu imha edilmiş. Zaten uluslararası baskı arttıkça da haşhaş ekimine alternatif bulmak daha çok önem kazanıyor.

Alman Açlıkla Mücadele Örgütü, ülkenin doğusundaki en büyük haşhaş ekim merkezlerinden biri olan Nangarhar kentinde, üreticilerin haşhaş yerine, parfüm imalatından kullanılabilen gül yetiştirmelerini öneriyor ve bu konuda destek veriyor. Amerika Birleşik Devletleri bölgedeki çiftçilere ücretsiz buğday tohumu verirken, bazı uluslararası yardım kuruluşları da halka un dağıtıyor. Bu da buğday fiyatlarının nispeten düşmesini sağlıyor.

“Uyuşturucu yerine ekmek”

Bunun yanında Kuzey Afganistan’ın Kunduz kentinde girişimci bir işadamı Dad Muhammed Logari, kendi imkanlarıyla bir buğday fabrikası kurmuş. Logari girişiminin önemini “uyuşturucu yerine ekmek” sözleriyle açıklıyor. Logari, “Ben afyon yerine ekmek üretilsin istiyorum. Ülkemdeki fakir halk benim unumu hesaplı bir fiyata satın alabilirse bundan büyük sevinç duyarım” diyor.

Ekmek, Afganistan’da her ne kadar temel besin maddesi olsa da, düşen buğday fiyatlarıyla birlikte projenin ne kadar başarılı olacağını zaman gösterecek. İşadamı Logari, ürettiği unun kalitesine inanıyor ve “Made in Afghanistan – Afganistan Yapımı” diyor gururla ve ekliyor: “Ürettiğimiz unun numunelerini pazarda birkaç yere dağıttık. Unumuz Kazakistan ve Tacikistan unlarından daha kaliteli bulundu ve bizim unumuzla yapılan ekmek kesinlikle çok daha lezzetli.”

Mühendisler ve makinalar komşu ülkelerden

Söz konusu fabrika Logari’ye 1,5 milyon dolara mal olmuş. Mühendisler ve üretimide kullanılan makinalar Pakistan ve Hindistan’dan getirilmiş. Logari, ”bu lezzetli ve mis gibi kokan özel ekmeğin tadına baktığınızda heyecanımı daha iyi anlayacaksınız” diyor.

Ekmek gerçekten de uyuşturucuya karşı güçlü bir alternatif olabilecek mi, bu bilinmez. Ama bir gerçek var ki, bu girişimle şu anda birkaç aç insan daha doyurulabiliyor.