UZAKDOĞU'NUN MUHALİF SESİ

Çin Halk Cumhuriyeti’nde heykeltraş ve enstelasyon sanatçısı Ai Weiwei'nin ismi toplumsal duyarlılığı temsil etme gücüne sahip. Son yıllarda, sanatçı çalışmaları ve duruşuyla, Çin’de siyasi baskılarla mücadelenin ve ifade özgürlüğünün sembolü haline geldi. Çin hükümeti pasaportuna el koyduğu için Ai Weiwei son üç yıldır ülkesini terk edemiyor.

Berlin Martin Gropius Bau’da açılan serginin adı "Evidence" (Kanıt). Bu ismin seçilme nedeni ise Ai Weiwei’nin Çin'deki gündelik hayat gerçekliğini ortaya koymak istemesi ve bunu yaparken gerçek yaşamda kullanılan objeleri sıkça kullanması. 34 heykel ve 6 bin ahşap tabure kullanarak tasarlanan ortam, Çin'deki yaşam alanlarının iç yüzünü tasvir etmeyi amaçlıyor.

Sergide kullanılan ahşap tabureler Qing Hanedanlığı döneminden kalma. Ai Weiwei ve arkadaşları tabureleri Çin’in kuzeyindeki evlerden getirmiş. Çin'de yüzyıllardır kullanılan tabureler, Kültür Devrimi'nden sonra daha çok plastik gibi malzemelerden üretilmeye başlamış.

Ai Weiwei 2011 yılında mahkûm edildikten sonra, Pekin’deki hücresi 24 saat boyunca polisler ve kameralar tarafından gözetlendi. Vergi kaçakçılığı suçlamasıyla hapse atıldıktan sonra pasaportuna el konuldu. Uluslararası baskılar sonucunda hapishaneden çıkabilen Ai Weiwei, “81” isimli eseriyle hapishane günlerini anlatıyor.

Serbest bırakılmasının ertesinde de Çin hükümeti, Ai Weiwei’yi gözetim altında tutmayı sürdürdü. Çalışmalarını yürüttüğü atölyesinin çevresine 17 adet kamera yerleştirildi. Ai Weiwei bu durumdan sanatsal olarak fazla etkilenmedi. Aksine mermerden yaptığı kameralar, sanat ve siyasi baskının iç içe geçişinin, sanatın baskılara karşı gösterdiği duruşun çarpıcı birer örneği.

Çin hükümeti, bir keresinde Ai Weiwei’nin popülerliğinden faydalanmak istedi. Sanatçıdan Şanghay'da bir sanat köyünde atölye kurması istendi. Fakat sanatçının 2011'de Çin Komünist Partisi’ni sert dille eleştirmesi sonrasında, inşa edilen atölye yıkıldı. Bu olayın ardından proje suya düştü. Yıkılan atölyesinin kalıntılarıyla Ai Weiwei, Çin modeli bir ahşap yatak yapmaya koyuldu.

Ai Weiwei'nin atölyesinin yıkılmasına tepki olarak yaptığı, “Yengeç Bayramı” eseri Çin hükümetinin tepkisini çekti. Çincede yengeç “denge” kelimesinin seslendirilmesine benzer şekilde “He xie” olarak telaffuz ediliyor. Bu kelime aynı zamanda Çin'de yönetim tarafından ideal toplumu tanımlamak için kullanılıyor. Berlin’deki sergide yengeçler porselenden yapılmış halleriyle sergileniyor.

Bu çalışmasında Ai Weiwei, 150 adet bisikleti bir araya getirerek Çin Halk Cumhuriyeti’nde ulaşım alışkınlıklarını eleştiriyor. Çin’de bir genç kaydı yapılmamış bir bisiklet kullandığı gerekçesiyle gözaltına alınmış ve daha sonrasında tutuklanmıştı.

Berlin’deki sergide eserlerin yarıya yakını sadece bu sergi için oluşturuldu. Sanatçı Çin sınırları dışına çıkması yasaklandığı için eserlerin oluşturulması asistanları tarafından üstlenildi. Berlin’deki açılışa Ai Weiwei ise tele-konferans aracılığıyla katıldı. Ai Weiwei “Umarım bu sergiyi bir gün canlı görürüm ve izleyicilerle aynı havayı soluyabilirim” dedi. ©Deutsche Welle Türkçe