Washington, Çin Başbakanı'nı ağırlıyor

Wen Jiabao’nun Washington ziyareti, ikili diplomatik ilişkilerin başlatılmasının 25. yıldönümüne isabet ediyor. Çin yönetimindeki değişikliğin ardından ABD’nin ziyaret eden en yüksek düzeyli hükümet üyesi olan Wen Jiabbao’nun amacı Pekin yönetimini dürüst ve sorumluluklarına sahip çıkan bir yönetim olarak tanıtmak. Çin Başbakanı öncelikle Tayvan konusunda Washington’un desteğini sağlamaya çalışacak. New York’taki Brookings Enstitüsü’nün Doğu Asya uzmanı Richard Bush, bu ziyaretin önemini şöyle anlatıyor:

"Son derece önemli bir ziyaret. Pekin yönetimi herşeyden önce yüksek düzeydeki temasları artırmak, şahsi buluşmaları ön plana çıkartmak ve tek Çin politikasından vazgeçmeyeceğine dair Washington’dan teminat almak istiyor. Öte yandan Kuzey Kore ile ilgili görüş teatisinde bulunulup, politikaların uyumlaştırılması da söz konusu.”

Krizin tırmanmasından Washington rahatsız

Bu ziyarete iki gün kala Tayvan Devlet Başkanı Çen Şui Biyan 20 Mart’taki devlet başkanlığı seçimlerinin aynı zamanda Tayvan’ı tehdit eden Çin füzeleriyle ilgili referandum yerine de geçeceğini söylemişti. Wen Jiabao, New York’a varışından hemen sonra Tayvan’ı sert bir dille uyararak, Çin’den bağımsızlık kazanma çabalarına son verilmesini istedi. Çin Başbakanı Tayvan halkının demokrasi arayışını anlayışla karşıladıklarını, ancak bölücü unsurların bu arayışı Tayvan’ı Çin’den koparmak için kötüye kullandıklarını söyledi.

Pekin yönetimi, Tayvan’ı, ‘asi vilayet’ addediyor. Komünist rejim, Formoza adasındaki Milliyetçi Çin’in üniter devlet anlayışlarının ayrılmaz parçası olduğunda ısrar ediyor.

Krizin tırmanması Washington’u tedirgin ediyor. Çünkü Tayvan ile Çin arasında silahlı çatışma çıkması durumunda kendi yasalarına göre, ABD’nin duruma müdahale etmesi gerekecek. Başkan Bush, Çin ile büyük bir anlaşmazlığı göze alamayacağı için iki tarafı da itidale davet ediyor. Kuzey Kore ve Irak krizlerinde Beyaz Saray’ın Çin’in desteğine ihtiyacı var.

Çin ürünleri de gündemde

ABD’ye yapılan ucuz Çin ürünleri ithalatı da gündeme gelecek. İkili ticarette Çin’in bu yıl 120 milyar dolarlık fazla elde etmesi bekleniyor. Kongre’nin baskısı üzerine Bush yönetimi, Çin’in Çin malı televizyon ve tekstil ürünlerine ek gümrük vergisi koymuştu. Pekin yönetiminin, Çin parasını sabit kur üzerinden dolara endeksleyerek dış ticari avantaj sağlaması da Washington’u rahatsız ediyor. Brookings Enstitüsü’nden Richard Bush, ikili anlaşmazlık konularının tatlıya bağlanabilmesi için Pekin yönetiminin taviz vermesi gerektiğini söylüyor:

”Çin iki şey yapabilir. Önce üye devlet sıfatıyla bütün Dünya Ticaret Örgütü kurallarına uymalıdır. Atılan adımlar yeterli değil. Öte yandan parasını revalüe etmesi de Çin’in menfaatine olur. Yuan’ın dış değerinin suni olarak düşük tutulması emisyonu şişirir ve enflasyonu arttırıp Çin’e ekonomik zarar verdirtir.”