Washington-Moskova hattında bahar havası

ABD Başkanı Barack Obama’nın göreve başlamasından bir hafta sonra Amerikan – Rus ilişkilerinden yumuşama sinyalleri gelmeye başladı. İnterfaks haber ajansının bildirdiğine göre, Moskova yönetimi, Kaliningrad’da kısa menzilli füze üslendirme planlarını erteliyor. Rus Genelkurmayı’nın bir temsilcisi erteleme kararına, yeni Amerikan yönetiminin Doğu Avrupa’ya füzesavar sistemi yerleştirme planlarında ısrarcı davranmamasını gerekçe gösterdi.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, ABD ile ülkesi arasında silahlanma yarışı başlatabilecek füzesavar projesiyle ilgili olarak geçenlerde ilk olumlu sinyali vermişti: “Başkan Obama’nın füzesavar sistemi konusuna ara vermek istediğini de görüyoruz. Bunun nedeni güncel mali kriz olamaz. Zira Obama bu niyetini krizden önce açıklamıştı. Başkan önce, projenin yarar ve maliyet analizini çıkarmak istiyor. Rusya’nın önerilerine kulak vermesini umarız. Daha 2007 yılında Avrupa, Rusya ve ABD arasında füzelerin yaygınlaşmasının küresel riskini asgariye indirecek ortak bir proje geliştirmesini önermiştik. “

Yakın işbirliği arzusu

Obama’nın selefi George Bush, Polonya ve Çek Cumhuriyeti’nde kurulması planlanan füze kalkanı projesini peşini, görevinin sonuna kadar bırakmamıştı. Obama’nın başkanlığa seçilmesinden sonra Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev, gerçekleştirilmesi halinde füze kalkanı projesine Kaliningrad’da üslendirecekleri İskender füzeleriyle misillemede bulunacaklarını söylemişti. Moskova’nın tehdidinden vazgeçmesi, Rus savunma uzmanı Pavel Felgenhauer’e göre, ABD ile daha yakın işbirliğinin arzulandığını gösteriyor. Felgenhauer, “Bu, diyaloga ve yeni anlaşmalara hazır olduğumuzu göstermek için son zamanlarda yeni Amerikan yönetimine gönderdiğimiz sürekli sinyallerden biridir” diyor.

Ancak, ABD ile Rusya’nın yakında füzesavar projesiyle ilgili anlaşmazlığa çözüm bulmaları sadece yakınlaşma sürecindeki ilk adım olabilir. Moskova, ikili ilişkilerin hak eşitliğini temel almasını istiyor. Amerika araştırmaları enstitüsünden Kremenyuk, geçmişte Bush yönetiminin Rusya’nın çıkarlarını dikkate almadığını söylüyor. Kremenyuk, “ABD diğer devletlere kendi fikirlerini dayatmaktan vazgeçmeli. Tabii ki ABD gelişmiş ve takdire layık vizyonlar geliştiriyor. Ancak başka ülkelerin özelliklerini dikkate almıyor” diye konuşuyor.

Avrupa Konvansiyonel Güç İndirimi anlaşması, NATO’nun doğuya genişlemesi ve Kosova’nın resmen tanınması, Rusya ile ABD arasındaki görüş ayrılıklarının son zamanlarda ne kadar arttığına sadece birkaç örnek. Felgenhauer, Obama döneminde ABD – Rusya ilişkilerinde gözle görülür düzelme olacağından hala şüpheli:

“Gerçek yumuşama şansı zor”

Felgenhauer, görüşlerini şöyle özetliyor: “Teknik konular üzerinde belki anlaşma sağlanabilir. Ancak Moskova’nın arzuladığı siyasi yumuşama, nüfuz bölgelerinin kesin hatlarla ayrılması, adeta 1945 Yalta’sının yenilenmesi ise mümkün görünmüyor. Bu nedenle, herhangi bir konu üzerinde anlaşma, diyalogu sürdürme, hatta bazı tavizlerde bulunma arzusunun her iki tarafta da geliştiği anlaşılıyor. Ancak bütün sorunların çözülüp gerçek yumuşamanın başarılma şansı bence az.”

Bütün dünyada olduğu gibi Rusya’nın da yeni ABD Başkanı Barack Obama’dan büyük beklentileri var. Washington’un duyurduğu, ‘Amerikan hariciyesini başarılı bir döneme taşıma’ imkanı mevcut. Obama ile Medvedev muhtemelen Nisan ayında Londra’da yapılacak olan 20’ler Grubu zirvesinde ilk kez bir araya gelecekler.