'Yeni anayasayı AKP’deki çatışma belirleyecek'

Mecliste temsil edilen dört parti temsilcilerinden oluşan Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nun üçüncü toplantısından sonra dağılmasının ardından yeniden toplanıp toplanmayacağı tartışmaları Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarıyla yeni bir boyut kazandı. Muhalefeti ‘ipe un sermekle’ suçlayan Erdoğan, “Yeni anayasa konusunda iktidar partisi üzerine düşeni yapacak. Nihai kararı iktidar partisi aracılığıyla millet verir” diye konuştu. Komisyonun yeniden toplanması için iktidarın gereken her şeyi yaptığını iddia eden Erdoğan, muhalefete “Dürüstseniz masadan kaçmayın” çağrısında bulunmasının yeni anayasa tartışmalarını nereye götüreceği merak ediliyor. Peki, bu süreçte olanı biteni HDP nasıl görüyor? Dağılan komisyonun HDP’li üyelerinden Garo Paylan DW Türkçe’nin sorularını yanıtladı.

DW Türkçe: Komisyon neden dağıldı? HDP; neden hem AKP’yi hem de CHP’yi suçluyor ?

Garo Paylan:  Birincil sorumluluk meclis başkanında. CHP’nin başından beri katı bir tutumu vardı. Oysa ki demokratik siyaset için tek platform meclis uzlaşma komisyonuydu. CHP bu katı tutumunda ısrarcı olmamalıydı. Ama herkes en başta anlamıştı ki; meclis başkanının hedefi fırsatını bulduğu ilk anda komisyonu dağıtmaktı. Kendisine kaç kere söyledik, -ara verin, görüşmeler yapın- dedik, ama dinletemedik. Cemil Çiçek’in dönemine baktığınızda AKP’nin tutumunun çok farklı olduğunu daha iyi anlıyorsunuz. Geçen dönem Cemil Çiçek, anayasa uzlaşma masasının çalışmalarını sürdürmesi için büyük çaba gösterdi, ısrarla masayı birarada tutmaya çalıştı. Oysa bu meclis başkanı talimatlandırılmıştı. Kendine gelen –masayı dağıt- emrini ilk fırsatta değerlendirdi.

DW Türkçe: Komisyon yeniden toplanabilir mi?

Garo Paylan: Anayasa uzlaşma komisyonunun yeniden toplanma ihtimalini düşük görüyorum. CHP’nin katı tutumu sürüyor. Aslında AKP içindeki çatlak da masanın yeniden toplanması adına fırsat olarak kullanılabilirdi. Meclis başkanının masayı devirmesinden bir saat sonra AKP içindeki seslerin, Ömer Çelik gibi, masanın yeniden toplanması için çağrıda bulunması anlamlıydı. Biz HDP olarak masanın yeniden toplanmasından yanayız ancak bu toplanma dört partinin katılımıyla olmalı. AKP, CHP’yi de ikna edebilir. Bu noktada Başbakan Davutoğlu’nun açıklamaları önemliydi. Darbelerle yüzleşmek için ayrı bir komisyon kurulabileceğini söylemişti. Anayasa uzlaşma komisyonuna paralel oluşturulacak bu komisyon CHP için yeterli olabilir. Ayrıca, bir ön anlaşmayla da CHP ikna edilebilir. Hükümet kurma görüşmeleri sırasında sonuna kadar müzakereden yana olan CHP, bir anda Erdoğan’ın tutumuyla oyun dışı kalmıştı ve tabanına karşı büyük bir hezimet yaşamıştı. İşte aynı hezimeti bugün yaşamak istemediği için dikkatli gidiyor. Ancak AKP bu kez –oyalama içinde değiliz. Herkes anayasayla ilgili görüşlerini kamuoyu önünde önceden söyleyebilir- tavrını izleyebilir.

DW Türkçe: Cumhurbaşkanı Erdoğan ne yapmaya çalışıyor? Hedefi referandum mu?

Garo Paylan: Bu iş çok kişiselleşti. Tayyip Erdoğan toplumu öyle bir kutuplaştırdı ki; bir kutup o ne derse sorgulamaksızın yapıyor, diğer bir kutup da büyük bir korku içinde yaşıyor. Anayasanın, başkanlık sisteminin, Erdoğan’ı üzerinden tartışılmasından kurtulmamız gerekiyor. Bunun için de anayasa masası yeniden kurulmalı. AKP, -şahıslardan bağımsız olarak biz bu komisyonu toplamak istiyoruz- diyebilse düğüm çözülecek ancak diyemiyor. Herkes şunu açıkça biliyor ki; Erdoğan’ın baskısı AKP içinde gün geçtikçe daha da artıyor. AKP içindeki aktörler gün geçtikçe daha büyük bir sıkıntı yaşıyor. Hiçbiri doğru düzgün konuşamıyor. Bu düğümden çıkmanın yolu da siyaset kurumun işletilmesi, tüm partilerin birbirine destek vermesidir.

DW Türkçe: Bu tartışmaların sonunda başkanlık sistemi mi çıkacak?

Garo Paylan: Başkanlığı savunmak ya da savunmamak da bizim için bir fetiş haline geldi. Doğru düzgün tartışılması gerekiyor, demokratik sistem arayışının tartışılarak yapılmasından yanayız. Ama bir bakıyorsunuz toplumda büyük bir bölünme, büyük bir kutuplaşma yaşanıyor. Bu iklimde de anayasa yapmak çok zor. Biz, yerel demokrasiye dayanan güçlendirilmiş bir parlamenter sisteme inanıyoruz. Ama diyoruz ki AKP’nin önerileri dinlenmeli. Anayasa uzlaşma komisyonu da AKP’nin önerilerini ifşa edebilmek için bir vesileydi.

DW Türkçe: Yeni bir anayasa mümkün mü? Muhalefetin ne yapması gerekiyor?

Garo Paylan: Bu iş Türk sağının kendi iç meselesine dönüşecek. AKP içindeki çatlak gittikçe büyüyor bir yandan. Eski aktörler, yenileriyle çatışıyor. Yeniler, eskileri hedef alıyor. AKP içindeki mücadele bir anlamda önümüzdeki dönemde neler olacağını da gösterecek. Gelinen noktada AKP’nin yaptığı şudur ki; CHP oyun dışı kalıyor, HDP itibarsızlaştırılıyor, MHP’nin hassasiyetlerini karşılayacak bir formül arıyor. Ülkenin büyük bir uçuruma sürüklendiği ortadayken, siyaset kurumunun işletilmesi gerekiyor. Ama bir bakıyorsunuz ülkenin sert ikliminden etkilenen CHP, MHP çizgisine yaklaşan dar bir vizyona giriyor. Siyaset kurumunun çatışmayı bitirmesi gerekiyor. Bu çatışma biterse herkesin istediği evrensel hukuk değerlerini temel alan bir anayasa için anayasa uzlaşma masası yeniden toplanır ve partilerin birbirini yerel demokrasi konusunda ikna etme süreci hayat bulur.

© Deutsche Welle Türkçe

Hilal Köylü