Avrupa Birliği (AB) tarafından ABD merkezli internet şirketi Google ve ana şirketi Alphabet'e verilen rekor cezanın, bugünlerde transatlantik ilişkilerde yaşanan küskünlüklerle pek ilgisi yok. Beyaz Saray ya da ABD Başkanı'nın milliyetçi-muhafazakar destekçileri tersini iddia edecek olsa da... Benzer süreçler Hindistan ve Türkiye'de de yaşanıyor.
Donald Trump, pazardaki konumlarını suistimal eden Amerikan firmalarına yönelik saldırıları kendisine yapılmış saldırı gibi görüyor. Trump, Google ve diğer şirketlerle ilgili soruşturma sürecini yöneten AB Rekabet Komiseri Margrethe Vestager'i kastederek "Vergici kadın Amerika'dan nefret ediyor" derken de diğer birçok konuda olduğu gibi haksız.
Danimarkalı komiser ise bu sözlerden etkilenmiyor. Yıllar süren soruşturmaların ardından Google'ın Android işletim sistemindeki hakim konumunu kendi ürünlerini yükletmek ve daha fazla para kazanmak için suistimal ettiği apaçık ortada.
AB Komisyonu'nun gözü, uzun süredir Google, Apple ve Amazon'un üzerindeydi. Sadece merkezleri ABD'de olduğu için değil. AB içindeki pazar paylarını başarıyla artıran bu şirketlerin konumlarını suistimal ettikleri şüphesi nedeniyle. Böylesine büyük bir pazar gücü olan herhangi bir büyük Avrupalı şirket mevcut değil.
Google ABD'deki boşluklardan yararlanıyor
İnternet şirketleri, şüphesiz ki, ülkelerindeki sert antitröst kurallarının bugüne kadar kararlı bir şekilde uygulanmamış olmasından yararlandı. Avrupa'da Google'a açılan davanın bir benzeri, 2013 yılında ABD'de görülmüş ve şirket ile Federal Ticaret Komisyonu arasında uzlaşma ile sonuçlanmıştı. Rekabetten sorumlu "Federal Ticaret Komisyonu"nun yeni direktörü, Google davasını yeniden incelemek istiyor. Kurumun ABD Başkanı Donald Trump tarafından atanmış olan yöneticisinin gündeminde, bununla eşzamanlı olarak Facebook ve internet üzerinden perakende satış şirketi Amazon'u sıkı takibe almak da var.
Yani AB sadece, Amerikalıların da aslında yapması gereken şeyi yapıyor: Pazarlamacı ağzı ve lobici palavralarına kanmadan konuyu daha dikkatli bir biçimde incelemek. Ayrıca AB Komisyonu, şirketlerin rakiplerinin kullandığı yöntemlerle ilgili meşru gerekçelerle şikayette bulunması durumunda rekabet alanında da devreye giriyor. Bu noktada ulusal motivasyonlar çok ender rol oynuyor.
Google ve diğer şirketlerin, stratejilerini kendilerine verilen hukuki cezalar doğrultusunda köklü biçimde değiştirip değiştirmeyecekleri ise belirsizliğini koruyor. İlk etapta Avrupa Adalet Divanı'ndaki davanın sonucunu bekleyip görmek gerekecek. Bu iki ila dört yıl sürebilir ancak bugüne kadar buna benzer vakaların büyük çoğunluğu AB lehine sonuçlanmış bulunuyor.
Google'a kesilen beş milyar dolarlık ceza, kulağa çok yüksek geliyor olabilir. Ancak şirkete yüksek miktarda kazanç elde ettiren istismarın yıllar boyunca gerçekleşmiş olduğunu da gözden kaçırmamak gerekiyor.
Google'ın 90 milyar dolarlık bir nakit rezervi olduğu söyleniyor. O yüzden bu ceza, canlarını finansal açıdan pek acıtmayacaktır. Ancak şirkete pahalıya patlayacak asıl şey, mahkemenin Google'ın AB Komisyonu'nun yeni yasal düzenlemelerine riayet etmediğine hükmetmesi olur. İşte o zaman buna 6 buçuk milyar dolar daha eklenir... Üstelik her yıl için.
Trump Amazon'a karşı
Trump gerçek dünyadaki küçük işletmelerin kökünü kuruttuğu gerekçesiyle Amazon'u bizzat sert bir dille eleştirmişti. Amazon kurucusu Jeff Bezos aynı zamanda, Trump yönetimine karşı son derece eleştirel bir tutum benimseyen ve Trump klanının Beyaz Saray'daki oyunlarını neredeyse her gün su yüzüne çıkaran Washington Post gazetesinin sahibi.
Bezos Trump'ı kişisel baş düşmanı olarak tanımlamıştı. O yüzden Başkan'ın Amazon'a saldırması pek şaşırtıcı değil. Amazon'un ABD pazarında son derece güçlü bir konumda olduğu tartışma götürmez. Federal Ticaret Komisyonu'nun şirketi incelemeye almasının bir nedeni de bu. Bunun arkasında siyasi neden arayan muziplik yapıyor demektir.
Bernd Riegert
© Deutsche Welle Türkçe