Vakcina protiv korone: dokle se stiglo?
22. oktobar 2020
Nakon što su 21. januara istraživači u Kini objavili sekvencu genoma korona-virusa, naučnici širom svijeta pristupili su radu na vakcini. Prvi kandidat započeo je test na ljudima 16. marta.
Sada ih ima skoro 200 koje prati Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) – od kojih je 44 ušlo u fazu testova na ljudima.
Obično su potrebne godine za testiranje, proizvodnju i primjenu vakcina. Najbrža vakcina koja je ikada iz kliničkih ispitivanja plasirana na tržište, je vakcina protiv zauški, proizvedena 60-ih – trebalo je četiri godine.
Naučnici koji rade na vakcinama protiv korona-virusa nadaju se da će to moći da urade u roku od 12 do 18 mjeseci. A SZO se nada da će ponuditi dvije milijarde doza vakcine do kraja 2021. godine. Nijedna vakcina protiv korona-virusa još nije odobrena za opštu međunarodnu upotrebu, ali nekoliko kandidata je dostiglo završnu fazu testiranja.
Zasnivaju se na nekoliko različitih pristupa, uključujući aktivne, mrtve, DNK, RNK / mRNK, virusne vektore i proteinske pod-jedinice, a postoje tri faze ispitivanja koje vakcine moraju proći prije nego što se pošalju vlastima na odobrenje.
Evo pregleda vodećih farmacetuskih firmi.
CoronaVac: Sinovac Biotech - Kina
CoronaVac je mrtva vakcina. Rezultati studija iz faze 3, koje se trenutno izvode sa desetinama hiljada dobrovoljaca u Brazilu, Turskoj i Indoneziji, biće dostupni u novembru. Iako su klinička ispitivanja još uvijek u toku, CoronaVac je odobren za hitnu upotrebu u Kini krajem avgusta kao dio programa vakcinacije visoko rizičnih grupa, poput medicinskih radnika. Početni rezultati studija na majmunima makaka pokazali su da je vakcina proizvela antitijela koja su neutralisala 10 sojeva SARS-CoV-2. Rezultati iz faze 2 na ljudima pokazuju da su proizvedena antitijela bez ozbiljnih neželjenih reakcija.
- pročitajte i: Zabrinutost zbog masovne vakcinacije u Kini
BNT162b2: Pfizer i BioNTech - SAD
BNT162b2 je genska vakcina, trenutno u fazi 3 ispitivanja sa 44.000 dobrovoljaca u više područja širom svijeta. Preliminarno testiranje u prve dvije faze pokazalo je da vakcina proizvodi antitijela. Istraživači kažu da bi do kraja oktobra mogli znati da li vakcina djeluje ili ne i da imaju dovoljno podataka da utvrde njenu sigurnost do kraja novembra.
Do sada još ne postoji nijedna genska vakcina za zaraznu bolest, ali zagovornici kažu da ju je lakše proizvesti od tradicionalnih vakcina.
mRNA-1273: Moderna - SAD
Još jedna genska vakcina ušla je u treću fazu sa 30.000 ljudi krajem jula. Početni rezultati iz faze 1 pokazali su da su i mladi i stariji dobrovoljci proizvodili antitijela. U ispitivanju polovina dobrovoljaca dobija vakcinu, dok druga polovina dobija placebo.
Dva najizglednija kandidata za vakcinu – AstraZeneca i Johnson & Johnson – zaustavljena su radi istraživanja neželjenih reakcija među učesnicima studije.
Nisu rijetki slučajevi da klinička ispitivanja pauziraju, ali se o tome inače ne izvještava.
ChAdOk1 nCoV-19: AstraZeneca i Univerzitet Okfsord
ChAdOk1 nCoV-19 je vektorska vakcina u fazi 3. Cilj je da se regrutuje 50.000 dobrovoljaca. Početni rezultati iz prve dvije kliničke faze pokazali su da je vakcina izazvala snažan imunološki odgovor. Studija je zaustavljena zbog neobjašnjive bolesti jednog učesnika iz Velike Britanije i od tada je nastavljena u Brazilu, Južnoj Africi i Velikoj Britaniji i SAD.
Ad26.COV2-S: Johnson & Johnson – SAD
Ovo je takođe vektorska vakcina. Regrutovano je oko 60.000 ljudi u raznim zemljama. Testovi su zaustavljeni 12. oktobra, jer se pojavila neobjašnjiva bolest. Rezultati ispitivanja na životinjama pokazali su da je vakcina proizvela antitijela i obezbijedila „potpunu ili gotovo potpunu zaštitu" nakon jedne doze.
Sputnik V: Gameleja – Rusija
Ruska vakcina je zasnovana na dva vektora adenovirusa i privukla je široku pažnju, nakon što ju je ruska vlada odobrila za opštu upotrebu 11. avgusta bez dovršavanja faze 3. Rezultati iz prva dva ispitivanja pokazali su snažan imunološki odgovor.
- pročitajte i: Da li je Rusija manipulisala podacima vakcine Sputnjik V?
Ispitivanje vakcine se ne završava u fazi 3
Iako je brzina kojom ove vakcine napreduju bez premca u istoriji, stručnjaci upozoravaju da je još uvijek dug put do postizanja sigurne i efikasne vakcine.
Iako klinička ispitivanja mogu pokazati da je vakcina sigurna i efikasna među desetinama hiljada, pa čak i stotinama hiljada ljudi, nije moguće da ova ispitivanja obuhvate sve moguće neželjene efekte koji bi se mogli javiti kod određenih ljudi ili nakon dužeg vremenskog perioda.
Zbog toga je čak i nakon uvođenja vakcine od ključne važnosti nadgledati bezbjednost i efikasnost vakcina, kaže Naor Bar Zev, zamjenik direktora Međunarodnog centra za pristup vakcinama u Školi za javno zdravlje Džon Hopkins Blumberg u SAD.
„Nikada nema sigurnosti", rekao je Bar Zev za DW. Ovaj kontinuirani nadzor se ponekad naziva „fazom 4" u kliničkim ispitivanjima – i to može potrajati mnogo godina.
- pročitajte i: Vakcina protiv korone iz čileanskog drveta
„Mislim da se u javnosti očekuje da ćemo da se vratimo na staro, kada se dobije vakcina - da prestajemo da nosimo maske, ukidamo distanciranje. Ali, to je pogrešna procijena onoga što vakcina – bar u početnoj fazi – može da učini", rekao je Bar Zev, ističući da je isporuka i kontinuirana procijena široko rasprostranjenog korišćenja vakcina dugotrajan proces.