جعبه سیاه هواپیما چگونه کار می‌کند؟
۱۳۹۸ دی ۲۰, جمعه
ارزیابی داده‌های جعبه سیاه هواپیما برای متخصصان در «اداره تحقیقات حوادث هواپیمایی آلمان فدرال» در شهر براونشوایگ یک کار روزمره است.
ینس فریدمن، سخنگوی این اداره می‌گوید که تقریباَ هر دو هفته یک جعبه سیاه برای ارزیابی به این اداره آورده می‌شود. او می‌گوید که این ارزیابی‌ها همه شان در مورد حوادث سقوط نیست، بلکه «همچنین برای حوادثی اند که وخیم نیستند و به اصطلاح جدی اند.» منظور او از «حوادث جدی» رویدادهایی مانند جلوگیری یک هواپیما از یک فاجعه احتمالی است.
جعبه سیاه هواپیما اساساَ یک دستگاه سنگین ثبت داده‌هاست، شبیه هارد دیسک یا کارت حافظه. این جعبه همه داده‌های مربوطه یک پرواز و مکالمات داخل کابین پیلوت را ثبت می‌کند. در گذشته این داده‌ها در دو دستگاه متفاوت ثبت می‌شدند، اما امروزه یک دستگاه می‌تواند هر دو کار را انجام بدهد. با وجود این، قاعده این است که هر هواپیما باید دو جعبه ثبت داده‌ها داشته باشد.
مستحکم و به سادگی قابل یافت
جعبه سیاه باید این قابلیت را داشته باشد که در حوادث جدی سالم بماند و آسیب نبیند. پیش از این که جعبه سیاه در هواپیما مورد استفاده قرار بگیرد آزمایش می‌شود که آیا می‌تواند در برابر یک دیوار کانکریتی به سرعت ۷۵۰ کیلومتر در ساعت، زیر بار ۲.۲۵ تنی برای دست کم پنج دقیقه، حرارت حداکثری ۱۱۰۰ درجه سانتی‌گراد برای یک ساعت و فشار آب در عمق ۶۰۰۰ متری مقاومت کند.
برای این که جعبه سیاه به سادگی پیدا شود، در صورت تماس با آب شور سیگنالی می‌فرستد که در محدوده دو کیلومتری قابل ردیابی است. از آنجایی که این ساحه محدود است، موقعیت سقوط یک هواپیما باید از قبل مشخص باشد تا جعبه سیاه آن یافت گردد.
همه چیز ثبت می‌شود
این دستگاه همه صداهای داخل کابین پیلوت را ثبت می‌کند. برعلاوه مکالمه میان پیلوت‌ها، اعلانات خودکار کمپیوتری، ترافیک رادیو، گفتگو با خدمه پرواز و هدایاتی که به مسافران داده می‌شود همه ثبت می‌گردند. صدای سویچ‌ها و ماشین‌های هواپیما نیز ثبت می‌شوند.
مکالمات شخصی پیلوت‌ها نیز در این جعبه ذخیره می‌شوند، به این دلیل است که با توجه به قانون حفاظت از حریم خصوصی، محتاطانه با آن برخورد می‌شود. مکالمات پیلوت‌ها تنها در صورت نیاز برای روشن شدن یک حادثه یا نقص فنی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. فریدمن توضیح می‌دهد که از لحاظ تخنیکی پیلوت‌ها این امکان را دارند که صدای ضبط شده در جعبه را پاک کنند، اما در عمل، پیلوت‌ها این کار را نمی‌کنند.
اما پیلوت‌ها به جعبه دوم که همه داده‌های پرواز ثبت می‌شود، دسترسی ندارند. دستگاه‌های کهنه باید قبل از شروع پرواز روشن ساخته می‌شدند، اما در هواپیماهای جدید جعبه سیاه به صورت اتوماتیک فعال می‌شود.
میزان داده‌هایی که در جعبه سیاه ثبت می‌گردند در سال‌های اخیر به صورت فوق العاده افزایش یافته است. فریدمن می‌گوید: «امروزه صدها و گاهی اوقات هزاران پارامتر ثبت می‌گردند.» این پارامترها شامل معلومات راجع به مسیر هواپیما، ارتفاع، موقعیت هواپیما، سرعت، حرارت ماشین و بسیاری موارد دیگر می‌شود.
این داده‌ها به متخصصین کمک می‌کند که دلیل سقوط یا حادثه جدی را دریافته و احتمال ارتکاب اشتباه را کاهش بدهند. با وجود این، محققان یک پرواز را کاملاَ شبیه سازی نمی‌کنند. فریدمن توضیح می‌دهد: «ما از شبیه سازی یا انیمیشن هواپیما استفاده نمی‌کنیم. ما قادریم که معلومات را مستقیم از این پارامترها دریافت کنیم.»
در سطح جهان تعداد انگشت شماری از آژانس‌ها قادر به ارزیابی جعبه سیاه هواپیما اند و البته هر یک از آنها قادر به بررسی همه انواع جعبه‌های سیاه نیستند. اداره حوادث هواپیمایی آلمان فدرال می‌تواند جعبه‌های غربی و روسی را ارزیابی کند. اما متخصصین این اداره می‌گویند که برای بررسی برخی از گونه‌های جعبه سیاه مجبور می‌شوند به لابراتوارهای خارجی رجوع کنند.
فریدمن به این باور است که در آینده بخش‌های مشخصی از کابین هواپیما ثبت ویدیویی خواهد شد و محدوده سیگنال جعبه سیاه نیز تقویت خواهد گردید. نکته جالب این است که جعبه سیاه هواپیما هیچ گاه به رنگ سیاه نبوده است. از قبل مشخص شده است که رنگ این جعبه نارنجی روشن باشد.
مارکوس لوتیکه/ ع. ف