خبرنگارانی که حالا رنگمالی و مسافربری می‌کنند
۱۴۰۲ تیر ۲۷, سه‌شنبه
چرخ زندگی در مهاجرت مجبورش کرده در بدل ۵۰۰ روپیه پاکستانی روزانه ۱۲ ساعت در ورکشاپ تعمیر موتر در پاکستان کار کند.
کاوه بشارت که سال‌ها در افغانستان مصروف خبرنگاری بود، حالا برای تامین مخارج خانواده‌اش در دیار غربت در پاکستان به رنگمالی موتر روی آورده است.
بشارت شش سال برای رسانه‌های داخلی و خارجی به عنوان خبرنگار و عکاس در شمال افغانستان کار کرده بود. او پس از تصرف قدرت توسط طالبان در کشورش ماند و به کارش ادامه داد، اما می‌گوید محدودیت‌ها و فشارهای طالبان مجبورش ساخت به پاکستان مهاجر شود.
او هرگز تصور نمی‌کرد که سرنوشت او را به اینجا می‌کشاند: «باور نداشتم همه آرمان‌هایم یک شبه آتش بگیرد و دود شود. انتظار داشتم جنگ در افغانستان پایان پیدا کند و در وطنم زندگی کنم. حاکمیت گروه طالبان سبب شد کارت هویت، تقدیرنامه‌ها و اسناد خبرنگاری‌ام را آتش بزنم و به کشور بیگانه مهاجر شوم.»
مرتبط: دشواری‌های زندگی یک خبرنگار مهاجر افغان در ایران
بشارت تنها نیست. آمار کمیته مصونیت خبرنگاران افغانستان نشان می‌دهد که پس از تصرف قدرت توسط طالبان، نزدیک به ۵۰۰۰ روزنامه‌نگار و کارمند رسانه‌ای کار خود را از دست داده اند و بخشی از آن‌ها به دلیل تهدیدهای امنیتی مجبور به ترک وطن شده اند.
عبدالقدیم ویار، مسئول کمیته مصونیت خبرنگاران در افغانستان می‌گوید در حال حاضر ۳۰۰ خبرنگار افغان در پاکستان و نزدیک به ۲۰۰ خبرنگار دیگر به ایران مهاجر شده اند. البته این آمار تنها شامل حال خبرنگارانی است که در این نهاد ثبت شده اند.
او می‌افزاید: «ما توانسته ایم ۵۴ خبرنگار افغان را که پیش از ترک افغانستان پرونده‌های شان در این نهاد به ثبت رسیده بود تحت حمایت مالی قرار دهیم و در داخل افغانستان همچنان ۲۴۰ خبرنگار را کمک نقدی نموده ایم.»
رسانه‌ها نیز مثل بسیاری از بخش‌های دیگر برای هزاران نفر شغل ایجاد کرده بودند. بسیاری از کسانی که با رسانه‌ها کار می‌کردند حالا با سرنوشت مشابه بشارت مواجه شده اند؛ کسی که می‌گوید حالا از سوی همکارانش در ورکشاب مورد تمسخر قرار می‌گیرد: «کارگران ورکشاپ وقتی فهمیدند در افغانستان خبرنگار بودم و حالا در ورکشاپ ترمیم موتر مشغول کار هستم، من را به تمسخر می‌گیرند. از اینکه هر روز توهین و تحقیر می‌شوم رنج می‌برم، اما مجبورم برای دریافت این پول ناچیز کار کنم و مصارف خانواده‌ام را تامین نمایم.»
خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای در افغانستان مجبور شده اند یا به شرایط تعیین شده از سوی طالبان تن دهند و مطابق دستورات آنان در رسانه‌های معدودی که فعال مانده اند کار کنند، یا ترک وظیفه کرده و به شغل دیگری روی آورند.
حسن سرداش پس از ۱۶ سال کار خبرنگاری حالا مجبور شده برای تامین هزینه زندگی خود و خانواده‌اش موتری را به کرایه گرفته و در مسیر مزارشریف-فاریاب مسافربری کند.
مرتبط: افزایش ۶۴ درصدی خشونت ها و تهدید خبرنگاران در افغانستان
این خبرنگار می‌گوید: «کار رسانه‌ای برایم فراهم نشد و مجبور بودم برای اینکه خانواده‌ام گرسنه نماند، موتر مسافربری نوع تونس را از یکی از دوستانم به کرایه بگیرم. خوشحالم که مشغول کار هستم و می‌توانم نان خانواده‌ام را تامین نمایم، اما از اینکه از مسلک خود دور هستم رنج می‌برم.»
این روزنامه‌نگار افغان ادعا می‌کند که هیچ نهاد و سازمان حمایت کننده رسانه‌ها به او کمک نکرده است.
آمار انجمن ژورنالیستان آزاد افغانستان نشان می‌دهد که از زمان روی کار آمدن طالبان تا کنون از ۵۵۰ رسانه فعال ۲۲۵ رسانه تصویری، صوتی و چاپی بسته شده اند. به گفته این سازمان، از میان ۱۲۰۰۰ خبرنگار و کارمند رسانه‌ای، ۸۰۰۰ تن کار خود را از دست داده اند که ۲۳۰۰ تن آن‌ها را بانوان تشکیل می‌دهند.
مرتبط: افغانستان: ۲۶۰ رویداد نقض آزادی بیان در سال ۲۰۲۲ ثبت شد
طالبان هر روز با قواعد سختگیرانه شان فعالیت رسانه‌ها در افغانستان را محدودتر ساخته و صدای انتقادی در رسانه‌های افغانستان تقریباً خاموش شده است. خبرنگاران افغان به تکرار مخصوصاً به دلیل پوشش اعتراض‌های ضد طالبان مورد لت و کوب و بازداشت قرار گرفته و حتی گزارش‌هایی از شکنجه آن‌ها نیز نشر شده است.
اما خود طالبان برعلاوه رسانه‌های سنتی، از شبکه‌های اجتماعی استفاده تبلیغاتی زیادی می‌کنند. برعلاوه کانال‌های اصلی سخنگویان طالبان در شبکه‌های اجتماعی، بسیاری حساب‌های دیگر به شکل غیررسمی برای طالبان کار می‌کنند.
یک منبع از نهادهای حامی خبرنگاران که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود، گفت که به گونه مثال یکی از مسئولان بخش مطبوعاتی استخبارات طالبان ۱۵ کانال یوتیوب و یک آژانس خبری را ایجاد کرده که به پنج زبان نشرات دارند.