Aydınlanma çağının ürünü: İnsan hakları

İnsan hakları düşüncesinin bugün bilinen hali 17 ve 18’inci yüzyıllarda İngiltere, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde doğdu. Düşüncenin temelinde her ne kadar Hıristiyan veya Yahudi-Hristiyan dinlerinin kökleri olduğu söylense de, aslında büyük ölçüde Aydınlanma Çağı felsefesine dayanıyor.

1689 tarihli İngiliz Haklar Bildirgesi, 1776 tarihli ABD bağımsızlık bildirisi ve 1789’da Fransa’da ilan edilen İnsan Hakları Beyannamesi, modern insan haklarının temel belgeleri olarak biliniyor.

Ancak, hiçbir hukuksal yaptırımı olmayan bu belgeler, 19’uncu yüzyıl ve 20’inci yüzyılın ilk yarısında, özellikle Avrupa kıtasında korkunç insan hakkı ihlallerinin yaşanmasına engel olamadı.

800 milyon Avrupalının son başvuru mercii

Bu nedenle, 10 Aralık 1948’de Birleşmiş Milletler’in İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi hazırlandı. Avrupa ülkeleri bir adım daha ileri giderek, 1950 yılında, dünyada hukuksal açıdan bağlayıcı ilk ve hala tek belge olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesini hazırladılar. Bu sözleşme çerçevesinde 1959 yılında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kuruldu.

47 Avrupa ülkesinde insan haklarının bekçisi olarak tanımlanan mahkeme, bugün 800 milyondan fazla Avrupalının son başvuru mercii olarak çalışıyor.